In aanloop naar zijn strijd voor de herverkiezing als Franse president ontvouwt Emmanuel Macron duurzame industrieplannen. Frankrijk moet zijn industrie versterken en in minder dan tien jaar tijd koploper worden in het gebruik van waterstof als energiebron. Opvallend: ook innovatief gebruik van kernenergie moet de Franse broeikasgasuitstoot verminderen, tegen de wil van de Europese Unie … Continued

The post Macron omarmt kernenergie in ambitieuze industrieplannen appeared first on EWmagazine.nl.

Turbulente tijden, zoals de coronacrisis, vragen om uitzonderlijke leiders. Wat is goed leiderschap? EW ging te rade bij twee ervaren leiders: luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif en algemeen directeur van PSV Toon Gerbrands. Wat hebben zij geleerd als leiders in tijden van crisis – en wat kunnen anderen van hen leren? In tijden van crisis, … Continued

The post ‘Een goede leider moet zichzelf steeds opnieuw uitvinden’ appeared first on EWmagazine.nl.

De Raad van Commissarissen van Eneco heeft Karen de Lathouder per 1 november aanstaande benoemd tot Chief Operating Officer Assets (COO-A) en lid van de Raad van Bestuur. Zij is op dit moment werkzaam bij BP als CEO Nederland en was eerder ook Vice President Refining Rotterdam.

Karen de Lathouder zegt: ‘Ik kijk terug op een fantastische periode bij bp waarin ik deel kon uitmaken van de grootste transitie van onze tijd. Eneco stelt mij in staat om mijn persoonlijke duurzaamheidsambities te vervolgen en bij te dragen aan de uitvoering van Eneco's One Planet plan, dat als doel heeft om in 2035 klimaatneutraal te zijn. Ik kijk ernaar uit om deze ambities samen met de nieuwe collega's waar te maken’.

Mel Kroon, president-commissaris Eneco, voegt toe: ‘Karen brengt ruime internationale asset ervaring en competenties op het gebied van transformatie en operational excellence. Wij kijken uit naar haar komst en wensen haar veel succes in haar nieuwe functie’.

Karen de Lathouder (1977) is sinds 2017 werkzaam bij BP waar ze verschillende rollen vervulde. Momenteel is ze als CEO voor de Nederlandse tak van BP verantwoordelijk voor alle zakelijke activiteiten in Nederland. Eerder werkte Karen voor ORPIC, Akzo Nobel en Shell in o.a. Denemarken, Oman, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Karen de Lathouder heeft een PhD in chemical engineering aan de Universiteit van Delft en behaalde haar MBA aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

De gemeente Rotterdam, woningcorporatie Havensteder en energiebedrijf Eneco ondertekenden een overeenkomst om de komende jaren samen te werken aan het aardgasvrij maken van de Rotterdamse Agniesestraat en omgeving.

De gemeente Rotterdam heeft onderzocht dat stadsverwarming de beste en goedkoopste mogelijkheid is om aardgas te vervangen. De bewoners ontvangen na de zomer meer informatie over de mogelijkheid om aan te sluiten op het warmtenet van Eneco.

De gemeente Rotterdam start na de zomer van 2024 met de vernieuwing van het riool in een aantal straten in de Agniesebuurt. Ook gaat de gemeente de wijk vergroenen en maatregelen nemen tegen wateroverlast. Voor deze werkzaamheden gaan delen van straten open, waardoor er een goed moment ontstaat om ook stadsverwarming aan te leggen.

Petra de Groene, Directeur Economie en Duurzaam bij gemeente Rotterdam: "We zijn blij dat we samen deze stap kunnen zetten op weg naar een aardgasvrije Agniesestraat en omgeving. Door tegelijk met de vervanging van de riolering stadsverwarming aan te leggen, beperken we de overlast voor bewoners.”

Sander Uiterwaal, lid Raad van Bestuur Havensteder: “Met de aanleg van het warmtenet kan Havensteder straks ruim 500 woningen aansluiten. Voor huurders betekent dit een kostenvrije overstap naar een duurzamere warmtebron.”

Manja Thiry, Directeur Warmte Eneco: “Door de intensieve samenwerking met de gemeente Rotterdam en Havensteder zijn we weer een stap dichterbij een duurzame en comfortabele warmtevoorziening voor bewoners. Maar bovenal willen we dat de overstap naar aardgasvrij betaalbaar blijft voor bewoners. Hiertoe ontvangen wij vanuit het SOFIE Fonds en NWN! Groeifonds financiering voor dit project.”

Meer informatie

De bewoners zijn inmiddels geïnformeerd over de mogelijkheid om aardgasvrij te wonen. De aankomende periode zullen zij verder geïnformeerd worden. Medewerkers van de gemeente Rotterdam, Havensteder en Eneco zijn ook op verschillende momenten in de wijk aanwezig om buurtbewoners verder te informeren en vragen te beantwoorden.  Zie ook Agnesiebuurt - Duurzaam 010
 

·       Eenmalig verlengd boekjaar van 1 januari 2022 tot en met 31 maart 2023. Proforma resultaten van 1 april 2022 tot en met 31 maart 2023 zijn niet door accountant vastgesteld.

·       Uitvoering One Planet plan op koers, onder andere CO₂ uitstoot naar 10 Mton, een reductie van 3,2 Mton.

·       Eneco neemt Virtual Power Plant in gebruik, ziet groei in thuisbatterijen in Duitsland en in de verkoop en installatie van (hybride) warmtepompen.

·       Nieuwe ontwikkelingen: oprichting Eneco Diamond Hydrogen, een joint venture met Mitsubishi Corporation op het gebied van groene waterstof, en deelname aan de wind op zee tender IJmuiden-Ver  samen met Equinor;

·       Groei in de winst na belastingen: 15 maanden € 380 miljoen, pro forma boekjaar 2022: € 272 miljoen (2021: € 209 miljoen).

·       Winstgevendheid van het geïnvesteerd vermogen: 7,2% Return on Average Capital Employed (ROACE) in pro forma boekjaar 2022.

·       Winst als percentage van de omzet:  15 maanden 2,9%, pro forma boekjaar 2022: 2,5% (2021: 4,0 %).

·       Investeringen en acquisities stijgen naar € 642 miljoen in 15 maanden periode (€ 519 miljoen in verduurzaming), € 553 miljoen in proforma boekjaar 2022 (2021: € 532 miljoen).

Eneco rapporteert stabiele resultaten over het verlengde boekjaar van vijf kwartalen. Het was een uitzonderlijk roerig jaar, vooral als gevolg van de vreselijke oorlog in Oekraïne. Door zorgen over de leveringszekerheid stegen de prijzen op de groothandels- en consumentenmarkt naar ongekend niveau. Hierdoor nam het aantal mensen in energiearmoede toe, en heerste er ook toenemende bezorgdheid over de tarieven. Toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) stelde na onderzoek vast dat er geen sprake is van onredelijke tarieven voor Eneco’s Nederlandse klanten. Ondanks de turbulente ontwikkelingen is Eneco erin geslaagd om goede vooruitgang te boeken met de uitvoering van het One Planet plan.

Eneco en haar medewerkers hebben op verschillende manieren bijgedragen aan het bestrijden van energiearmoede, onder ander door het sociale incassobeleid (waarvoor wij het keurmerk Warm Incasseren kregen uitgereikt). Als mede-oprichter zijn we actief betrokken bij SchuldenlabNL en de Nederlandse Schuldhulproute, we zijn initiatiefnemer van en ondersteunen het Tijdelijk Noodfonds Energie en hebben onze betrokkenheid bij Energiebank Rotterdam uitgebreid. Daarnaast hebben we bijgedragen aan de ontwikkeling en implementatie van het prijsplafond.

Strategie: klanten verduurzamen, groei assets en systeemintegratie

Eneco’s strategie heeft 3 pijlers: onze klanten helpen verduurzamen, meer productie van hernieuwbare energie en het energiesysteem balanceren en optimaliseren. Binnen alle drie de pijlers zijn belangrijke resultaten behaald.

In het klantendomein hebben wij 100% van de aandelen verworven van installatiebedrijf Suniverse, dat opereert onder het label ‘Energie in Huis’. Hierdoor kunnen we de grootschalige installatie van (hybride) warmtepompen opvoeren, vaak in combinatie met zonnepanelen. In Duitsland speelden we succesvol in op de vraag naar thuisbatterijen.

De groei van onze assets voor hernieuwbare energie zet door, we liggen op koers om onze asset base te verdubbelen ten opzichte van 2019. In het boekjaar is het duurzaam opgesteld vermogen in eigendom gegroeid naar 2121 MW per 31 maart 2023 (31 december 2021: 1926 MW), vooral door zonneparken en wind op land. Een belangrijke ontwikkeling was de voltooiing van near-shore windpark Maasvlakte 2. Ook won het consortium Ecowende een tender voor een nieuw windpark op zee (Hollandse Kust West) met een verwacht opgesteld vermogen van 760 MW. Vandaag kondigt Eneco ook aan deel te nemen aan een nieuwe tender, IJmuider Ver, in een consortium met het Noorse energiebedrijf Equinor. De combinatie van Eneco’s sterke positie in Nederland met Equinor’s schaal in Europa en daarbuiten, is een vertrouwenwekkend en complementair partnerschap, gericht op een CO2-vrije elektriciteitssector in Nederland in 2035.

Om goed gepositioneerd te zijn voor de productie en verkoop van groene waterstof presenteren Eneco en Mitsubishi Corporation vandaag een nieuw gezamenlijk bedrijf: Eneco Diamond Hydrogen B.V. Ter vergroting van de gezamenlijke slagkracht worden in deze onderneming de Europese groene waterstofactiviteiten van Mitsubishi Corporation en Eneco bij elkaar gebracht, zoals de deelname in het consortium NorthH2 dat de grootste groene waterstoffabriek van Nederland wil ontwikkelen (3-4 GW rond 2030)

Balancering en optimalisering van het stroomnet vereist flexibele levering, vraagsturing en opslagvoorzieningen. In 2023 nam Eneco daartoe haar in eigen huis ontwikkelde Virtual Power Plant in gebruik, die de komende jaren wordt uitgebreid. In België is Eneco gestart met de ontwikkeling en installatie van grote bedrijfsbatterijen, onder de naam Eneco Business Battery.

One Planet

De uitvoering van het One Planet plan ligt goed op koers. De CO₂ uitstoot (scope 1,2 en 3) daalde naar 10,0 Mton, 3,2 Mton minder dan in 2021. Deze grote daling is mede het gevolg van de gedaalde vraag naar aardgas door de energiecrisis en de milde winter. Ook de aan stadsverwarming gerelateerde CO₂ uitstoot daalde, van 26,9 naar 25,9 kg CO₂ per Gigajoule. 53% van de totale productie van onze stroom bestaat nu uit eigen en ingekochte duurzame productie. Hiermee is een ambitieus doel bereikt. Daarnaast heeft Eneco een nieuwe doelstelling op het vlak van biodiversiteit: vanaf 2025 moet elke nieuwe duurzame investering een netto-positief effect hebben op de biodiversiteit. Ook hiermee zijn wij koploper binnen de energiesector.

Risico’s

De verslagperiode werd gekenmerkt door de energiecrisis. Eind 2021 zijn de prijzen op de energiemarkt gaan stijgen, en dit kwam in een stroomversnelling na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Daardoor kregen energiebedrijven door de hele keten heen te maken met veel hogere risico’s. Het tekort op de Europese gasmarkt aan via pijpleidingen geïmporteerd gas is grotendeels gecompenseerd door inkoop van extra vloeibaar gas (LNG) en lagere consumptie door klanten als gevolg van de hogere prijzen en de milde wintervan 2022/2023.

Doordat steeds meer duurzame energie wordt opgewekt, zowel door Eneco als door klanten zelf, is het weer in toenemende mate van invloed op de prijzen. De productie van meer duurzame energie is enerzijds positief; het is goed voor onze planeet. Anderzijds zijn zowel door de afhankelijkheid van wind en zon als door de sterk gestegen prijzen de financiële risico’s voor energiebedrijven veel groter geworden. De risico’s nemen toe voor alle energiemaatschappijen en gegeven de onderlinge afhankelijkheden zullen deze risico’s in de toekomst steeds meer systemisch van aard zijn. Daarnaast vindt steeds meer handel plaats via de beurzen. Zowel bij onderlinge levering als bij handel via de beurs worden steeds grotere zekerheden verlangd in de vorm van bankgaranties of vooruitbetalingen, het zogenoemde margining, waarmee bedragen tot enkele honderden miljoenen gemoeid kunnen zijn. Jarenlange ervaring met het afstemmen van risico’s, de gezonde financiële situatie en de rugdekking van sterke aandeelhouders zorgden ervoor dat Eneco goed in staat was om deze risico’s te beperken en aan haar financiële verplichtingen te blijven voldoen.

Financiële resultaten

Eneco is overgestapt op het financiële boekjaar van haar grootste aandeelhouder Mitsubishi Corporation, dat loopt van 1 april tot en met 31 maart. Dit betekent dat Eneco dit jaar verplicht is om eenmalig cijfers te publiceren over een verlengde verslagperiode van 15 maanden. De cijfers van deze verslagperiode zijn daarom niet 1-op-1 te vergelijken met die van de vorige verslagperiode. Zo is de winstvergelijking met het kalenderjaar 2021 geflatteerd omdat in de 15-maandsperiode tweemaal een eerste kwartaal is inbegrepen.

Eneco behaalt traditioneel in het eerste kwartaal het grootste deel van het jaarresultaat. Dit komt onder meer doordat de volumes geleverd gas en geleverde warmte in de winter veel hoger zijn en in de wintermaanden de wind veel harder waait dan in de zomer, waardoor Eneco in de winter meer zelf-geproduceerde elektriciteit kan verkopen.

De belangrijkste resultaten:

15-maands verslagperiode: 1 januari 2022 t/m 31 maart 2023. Pro forma boekjaar 2022: 1 april 2022 t/m 31 maart 2023 (jaarresultaat voor managementdoeleinden). Vergelijkende cijfers 2021: 1 januari 2021 t/m 31 december 2021.

 De omzet is in de 15-maandsperiode uitgekomen op € 13,219 miljard. In het pro forma boekjaar van 1 april 2022 tot en met 31 maart 2023 bedraagt de omzet € 10,779 miljard. Dat is € 5,6 miljard (+107%) meer dan in kalenderjaar 2021. Deze stijging komt vooral doordat de prijzen als gevolg van de energiecrisis veel hoger waren dan de relatief lage prijzen in het grootste deel van 2021. De omzet uit handelsactiviteiten is met € 1 miljard toegenomen. Per 1 januari 2023 is het door de overheid ingestelde prijsplafond geïmplementeerd. Dit heeft geen gevolgen voor de omzet.

Vanwege de hogere prijzen hebben de klanten flink bespaard op hun verbruik, in alle landen, zowel in de particuliere als in de zakelijke markt. Tussen 2021 en de pro forma verslagperiode zijn de verkochte hoeveelheden gas, elektriciteit en warmte gedaald met respectievelijk 28%, 10% en 11%.

De bruto marge en overige opbrengsten zijn in de 15-maandsperiode uitgekomen op € 2,040 miljard. In het pro forma boekjaar bedraagt dit € 1,627 miljard, een stijging van € 0,4 miljard (+33%) ten opzichte van het kalenderjaar 2021. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan de handelsactiviteiten, zowel in Nederland als in Duitsland. Het nieuw aangekochte bedrijf Nordgröön heeft ook positief bijgedragen aan de marge. Nordgröön biedt diensten op het gebied van energieoptimalisatie, synchronisatie en integratie van duurzame energiebronnen in Duitsland door de verkoop van energie op de Duitse markt namens eigenaren van windmolens, zonneparken en biogasinstallaties.

De marge op de levering van gas en elektriciteit aan klanten is in Nederland gedaald, in België vrijwel gelijk gebleven en in Duitsland wat gestegen.

Door de stijging van de marktprijzen is Eneco minder afhankelijk van SDE-subsidies. Nieuwe windparken op zee worden tegenwoordig gebouwd zonder subsidie van de overheid. Voor windparken die jaren geleden zijn aangelegd staat de overheid garant voor een vastgestelde minimumprijs. Nu de marktprijzen zijn gestegen tot boven deze minimumprijs, hoeft de overheid niet meer aan te vullen. Dit gaat om grote bedragen: in 2020 bedroeg deze subsidie voor Eneco nog € 125 miljoen, terwijl dit afgelopen verslagperiode nog circa € 13 miljoen was.

De exploitatiekosten (exclusief afschrijvingen) zijn in de 15-maandsperiode met € 419 miljoen gestegen ten opzichte van het kalenderjaar 2021. De kostenstijging is onder andere veroorzaakt door meer inflatie, toename in het aantal medewerkers, meer ondersteuning door externen, toename van het debiteurenrisico, en kosten van projecten.

De kosten van eigen medewerkers zijn in de 15-maandsperiode significant gestegen met € 120 miljoen. De kostenstijging in het pro forma boekjaar ten opzichte van het kalenderjaar 2021 bedroeg € 52 miljoen (+20%). Dat komt voornamelijk door de groei in activiteiten en de daarmee samenhangende stijging van het aantal personeelsleden van 2.970 fte in december 2021 naar 3.340 fte per maart 2023 (+13%). De groei was het grootst in Duitsland, waar we onze activiteiten uitbreiden, en bij het onderdeel Field Operations, dat onze klanten helpt om te verduurzamen, bijvoorbeeld door de installatie van warmtepompen. Daarnaast is het gemiddelde salaris gestegen, zowel door stijging in cao-salarissen als doorgroei van mensen.

Samenvattend komt het bedrijfsresultaat (EBIT) over de 15-maandsperiode uit op € 480 miljoen (3,6% van de omzet) en over het pro forma boekjaar op € 345 miljoen (3,2% van de omzet) tegen € 222 miljoen (4,3% van de omzet) over het jaar 2021.

De netto winst van Eneco Groep is over de 15-maandsperiode uitgekomen op € 380 miljoen (2,9% van de omzet) en in het pro forma boekjaar op € 272 miljoen (2,5% van de omzet), tegen € 209 miljoen (4,0% van de omzet) in het jaar 2021.

Investeringen

De investeringen in voornamelijk hernieuwbare bronnen waren in de 15-maandsperiode veel hoger dan de netto winst en bedroegen € 642 miljoen, dat was 60% van de gerealiseerde kasstroom uit operationele activiteiten. De investeringen vonden vooral plaats op de volgende gebieden:

Voorts is € 17 miljoen in flexibele bedrijfsmiddelen geïnvesteerd en € 50 miljoen in immateriële vaste activa, voornamelijk in de softwaresystemen die Eneco gebruikt ter verbetering van de efficiëntie binnen het bedrijf en een betere serviceverlening aan onze klanten.

Meer informatie:

Zie voor de stukken, een videoboodschap van CEO As Tempelman en verdiepende interviews:  https://jaarverslag2022.eneco.nl/

Op dinsdag 20 juni namen de leerlingen van SWS de Stroming in Middelburg hun zonnepanelen feestelijk in gebruik. Het zonnedak van SWS De Stroming is het 50ste zonnedak dat met behulp van Zowiezon is geplaatst. In totaal zijn inclusief SWS de Stroming drie scholen van Stichting Archipel Scholen voorzien van een zonnedak via Zowiezon. In de versierde school volgden twee bovenbouwklassen een energieles van Eneco. Tijdens het feest was er een zonnedans door de kleuters. De bovenbouwleerlingen gingen  in gesprek met Henk Zielstra (Voorzitter College van Bestuur Stichting Archipel Scholen), Brigitte Vos (Eneco) en Niels van der Sandt (directeur Stichting Schooldakrevolutie) over zonnepanelen en duurzame energie.

Stichting Archipel Scholen wil zo veel mogelijk van haar schoolgebouwen voorzien van zonnepanelen om haar scholen te verduurzamen. Dit voorjaar zijn drie basisscholen van deze stichting met begeleiding van Zowiezon voorzien van in totaal 240 zonnepanelen. Naast De Stroming gaat het ook om Het Talent en De Sprong. Hiermee wordt vrijwel het hele eigen elektriciteitsverbruik van alle scholen van de stichting afgedekt.

De missie van Eneco is duurzame energie van iedereen. Stichting Schooldakrevolutie biedt al jaren kosteloos en onafhankelijk advies en begeleiding aan schoolbesturen in Nederland. In Zowiezon werken Eneco en Schooldakrevolutie sinds maart 2021 samen om scholen in het primair en voortgezet onderwijs te ontzorgen bij het verduurzamen. Met SWS De Stroming is de realisatie van het 50ste zonnedak met behulp van Zowiezon bereikt. In totaal staat nu voor 100 scholen kosteloze projectrealisatie gepland. Voor elke van deze scholen is bovendien begeleiding bij communicatie en educatie beschikbaar, zodat er zonne-energie op én in de school is. Een energie expert van Eneco verzorgt op de school twee gastlessen over duurzame energie. SWS de Stroming ontving net als de andere scholen de Zowiezon Toolbox; een pakket waarin speciaal ontwikkeld lesmateriaal zit over duurzame energie. De scholen van Stichting Archipel Scholen zijn inmiddels ook terug te vinden op de schooldakkaart, de website waar Schooldakrevolutie weergeeft welke scholen in Nederland over zonnepanelen beschikken.

Op 19 juni heeft het offshore windpark Hollandse Kust Noord zijn eerste megawattuur (MWh) groene energie geproduceerd en via de offshore netverbinding van TenneT aan land gebracht. De komende maanden zal de productiecapaciteit steeds verder worden uitgebreid, zodat het windpark uiteindelijk 3,3 TWh per jaar zal produceren. Als het windpark Hollandse Kust Noord klaar is, heeft het een totaal geïnstalleerd vermogen van 759 MW. Dit draagt direct bij aan de belofte van de Nederlandse overheid om de eerste routekaart voor windenergie op zee succesvol af te ronden en de doelstelling van 4,5 GW operationele capaciteit eind dit jaar te bereiken. 

Hollandse Kust Noord wordt 18,5 kilometer uit de Nederlandse kust gebouwd door CrossWind, een joint venture van Shell en Eneco. Het windpark bestaat uit 69 windturbines, elk met een vermogen van 11 MW. De bouw op zee begon medio oktober 2022 met de installatie van de eerste monopile en de installatie van de windturbines is in april 2023 begonnen. De volledige productie van groene energie wordt verwacht voor het einde van 2023.

Een geweldige prestatie voor alle betrokkenen
"We zijn verheugd de productie van de eerste stroom van Hollandse Kust Noord aan te kondigen", zegt Tjalling de Bruin, CEO en projectdirecteur bij CrossWind. "We hebben het vaak over mijlpalen in het traject van een project, en CrossWind heeft tot nu toe een aantal mijlpalen gehad, maar dat de windturbines in zo'n kort tijdsbestek veilig en succesvol groene stroom opwekken, is een geweldige prestatie voor alle betrokkenen."

Arjan Dams, projectdirecteur Hollandse Kust (noord) (west Alpha) en (west Beta) bij TenneT vult aan: "De complete netaansluiting - van ons platform op zee tot het hoogspanningsstation langs de A9 bij Beverwijk - is sinds eind maart 2023 gereed voor de aanlanding van duurzame energie uit wind. In goede samenwerking met alle betrokken partijen, waaronder CrossWind, hebben we deze offshore netverbinding binnen tijd, scope en budget kunnen uitvoeren."

Een uitdagende reis voor de boeg
Ekansh Aggarwal, Commissioning Manager bij CrossWind: "We kijken er nu naar uit om, samen met onze partners en aannemers, in de komende maanden de volledige ingebruikname van Hollandse Kust Noord te realiseren. We hebben nog een uitdagende reis voor de boeg. Terwijl we dit jaar gestaag meer productiecapaciteit toevoegen, zullen we bovendien veel controlefuncties voor eleltriciteitskwaliteit testen die het elektriciteitsnet van TenneT ondersteunen."

Een slim offshore windpark
Het waait niet altijd even hard. Hoe kan een windpark zelfs bij weinig wind toch groene stroom leveren? CrossWind en partners ontwikkelen en onderzoeken vijf verschillende innovaties, die zijn ontworpen om deze uitdaging aan te gaan. Door deze slimme innovaties is het mogelijk dat een offshore windpark meer constante elektriciteit aan het net gaat leveren, ongeacht hoe de wind waait.

Over CrossWind
CrossWind, een joint venture van Shell en Eneco, ontwikkelt en exploiteert het subsidievrije offshore windpark Hollandse Kust Noord (HKN) op de Noordzee, voor de kust van Nederland. Siemens Gamesa Renewable Energy levert de windturbines en Van Oord levert de funderingen en kabels, en installeert de windturbines op zee. CrossWind staat in nauw contact met TenneT, de ontwikkelaar van het ‘stopcontact op zee’ dat HKN met het net verbindt, en met de betrokken ministeries, kustautoriteiten en andere stakeholders.

Over TenneT
TenneT is een toonaangevende Europese netbeheerder (Transmission System Operator, TSO), die zich inzet voor een veilige en betrouwbare elektriciteitsvoorziening, 24 uur per dag en 365 dagen per jaar. Daarbij stimuleert TenneT de energietransitie met als doel een duurzame, betrouwbare en betaalbare energietoekomst.

Sinds afgelopen najaar zijn de energietarieven dalend. Deze gunstige prijsontwikkeling zet zich voort. Eneco biedt per 1 juni 2023 een vast contract voor 3 jaar aan tegen een tarief van € 1,24167 per m³ en € 0,33771 per kWh*. Daarmee biedt Eneco nu twee verschillende vaste contracten aan (looptijden van 1 en 3 jaar) met prijzen onder het prijsplafond. Daarnaast dalen ook de variabele tarieven verder. Deze zijn voor klanten die in juli een nieuw tarief ontvangen vastgesteld op € 1,27635 per m³ en € 0,33820 per kWh.

Klanten die op zoek zijn naar zekerheid over hun energietarieven hebben vanaf 1 juni weer meer keus. Zij kunnen voor de komende winter een vast contract voor een jaar afsluiten of zij kunnen het tarief gelijk vastleggen voor een periode van drie jaar. 

*Tarieven zijn inclusief energiebelasting en 21% BTW en 1 week geldig.

Bij het afsluiten van een vast contract na 1 juni 2023 geldt voortaan het nieuwe opzegbeleid van toezichthouder Autoriteit Consument en Markt. Hierbij wordt de opzegboete bepaald aan de hand van het resterende verwachte verbruik voor de resterende looptijd van het contract en het verschil in tarief tussen het bestaande contract en een actueel tarief voor een vergelijkbaar contract dat geldt op moment van opzeggen. 

Variabele contracten
Klanten kunnen natuurlijk ook de flexibiliteit behouden van het variabele contract, waarbij op ieder willekeurig moment kan worden opgezegd. In dit geval beweegt het tarief meer mee met de marktontwikkelingen, waar de prijzen vooralsnog dalend zijn. Klanten die in de maand juli een nieuw variabel tarief ontvangen betalen wederom minder voor hun energie.

Het variabele tarief voor juli gaat gelden voor ongeveer een derde van de klanten met een variabel contract. Klanten met dit tarief worden 30 dagen voor de datum waarop het nieuwe tarief ingaat geïnformeerd.

Op zaterdag 13 mei 2023 zijn de windmolens van windpark Borssele III en IV van het consortium Blauwwind (waar Eneco deel van uitmaakt) voor vier uur stilgezet omdat massale vogeltrek boven de Noordzee was voorspeld en om de vogels een veilige doortocht te geven. Tevens zijn Borssele I en II en een windpark bij Egmond aan Zee stilgezet. De maatregel is voor het eerst toegepast en past bij de aanpak van de overheid en deelnemende bedrijven om ecologie en biodiversiteit steeds meer centraal te stellen bij windparken op zee. De verwachting is dat vanaf het najaar van 2023 windparken vaker stilgezet worden om trekvogels een goede doorgang te verlenen door windparken op de Noordzee. 

Minister Rob Jetten: “Dit is een internationale primeur, nog nergens op de wereld worden windparken op zee stilgezet om vogels te beschermen tijdens massale vogeltrek. We willen de impact van windparken op de natuur zo klein mogelijk houden en dit doen we onder andere met deze maatregel. Alle betrokken partijen hebben goed samengewerkt en dit in relatief korte tijd opgezet, een geweldig initiatief dus waar ik zeer trots op ben.”

Om de vogels een veilige doortocht te geven, brengen windparkeigenaren voortaan tijdens de voorspelde nachtelijke piekmigratie de snelheid van de windturbines terug tot maximaal twee rotaties per minuut.

Eind 2022 heeft een PhD student aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) een vogeltrek voorspellingsmodel opgeleverd dat de vogeltrek twee dagen van tevoren voorspelt. Het model maakt gebruik van weerdata en diverse vogelradars op de Noordzee. Ook een groep trekvogelexperts voorspelt twee dagen van tevoren de kans op grote vogeltrek. De tijdsspanne van twee dagen geeft netbeheerder TenneT de tijd om de stabiliteit van het hoogspanningsnet te garanderen. Ook wordt die tijd gebruikt om alle betrokkenen te informeren en om het stilzetten van de turbines zorgvuldig in gang te zetten.

Tim van Oijen van Vogelbescherming Nederland: “Twee keer per jaar, in het voorjaar en het najaar, trekken er op sommige nachten miljoenen vogels over de Noordzee. Met de groei van het aantal windparken op de Noordzee is het uitermate belangrijk dat we dit doen op een ecologisch zo verantwoord mogelijke manier met minimale impact op de Noordzee. Het tijdelijk stilzetten van de turbines tijdens de vogeltrek draagt daaraan bij.”

Deze eerste uitvoering van de maatregel is onderdeel van de proeffase dit voorjaar waarin gekeken wordt of alle systemen doen wat ze moeten doen: van het voorspellen tot het stilzetten van de windmolens. In het najaar van 2023 gaat de maatregel officieel in en zal vanaf dan continu verbeterd worden. Ook de windparken die nu in aanbouw zijn én toekomstige windparken zullen meedoen aan de maatregel. Zowel de windsector, de UvA als de overheid doen continu onderzoek naar vogeltrek op de Noordzee zodat de effectiviteit van de maatregel steeds verbeterd kan worden. 

Rijkswaterstaat heeft de procedure ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat met onder andere de windparkeigenaren, netbeheerder TenneT, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de Vogelbescherming en Stichting de Noordzee.

Essent en vtwonen doen er in het nieuwe tv-seizoen van SBS6 alles aan om mensen weer verliefd te laten worden op hun huis. In het programma Weer Verliefd op je Huis vervullen een styliste van vtwonen en een specialist van Essent alle styling- en comfortwensen van de deelnemers aan het tv-programma. De eerste aflevering van Weer Verliefd op je Huis met Essent is aanstaande zondag om 19.30 uur te zien.

Namens stichting Het Vergeten Kind brachten 10 kinderen uit de regio Groningen gisteren een bezoek aan FC Groningen. Op uitnodiging van hoofdsponsor Essent woonden zij op speciaal gecreëerde plaatsen de wedstrijd tegen Sparta bij. Het Vergeten Kind is de eerste in de rij maatschappelijke doelen die Essent dit seizoen ontvangt bij de thuiswedstrijden van de Trots van het Noorden.



‘Ik ben nog nooit bij een wedstrijd van FC Groningen geweest. Het was super leuk om hier een keer naar toe te gaan’, aldus Jaymelie, een van de aanwezige kinderen.

Er is definitief groen licht voor het bouwen van een tankstation voor waterstof aan de Aanwas op industrieterrein Borchwerf in Roosendaal. Afgelopen week heeft H2point het bericht ontvangen dat de daarvoor benodigde subsidie is toegekend. Samen met de al eerder ontvangen Europese BENEFIC-subsidie maakt dit de weg vrij voor de uitrol van het station. De […]

De Nederlandse maritiem dienstverlener Heerema heeft een klus binnengehaald voor de aanleg van windparken op zee voor de kust van Taiwan. Het bedrijf vervoert en installeert onder andere de funderingen van meer dan honderd windmolens. Met de werkzaamheden draagt Heerema bij aan twee windparken op 35 tot 60 kilometer van de kust van de provincie […]

De markt heeft te lang naar risico gekeken als een zaak voor obligatiebeleggers, stelt van Vliet. Volgens hem begint dat sentiment nu door de oorlog in Oekraïne te kantelen. Het monetaire beleid verkrapt, en het besef dat centrale banken niet meer alle bedrijven gaan redden, daalt in. De quantstrategieën van Robeco (de quant-gedreven defensieve fondsen met een lage volatiteit en lage beta) plukken van die ontwikkeling nu de vruchten, vertelt hij.

Volgens van Vliet, als hoofd van Quant Equities en manager van de Conservative Equity fondsen bij Robeco verantwoordelijk voor 70 miljard euro aan activa, staat de markt er op dit moment alleen voor.  

‘In de huidige situatie staat de markt op haar eigen benen. Onze modellen signaleren nu een draai van focus op groei naar focus op risico. Dat zorgt ervoor dat aandelen hele andere waarderingen krijgen.’

Verdisconteringsvoet

De waardering van activa kent een drieledige basisformule: cashflow, de groei van de cashflow en de verdisconteringsvoet. Alle andere ruis in de markt is van ondergeschikt belang bij het waarderen van een aandeel, volgens hem.  

De laatste jaren concentreerden beleggers zich teveel op cashflowgroei, stelt van Vliet. Dat gebeurde terwijl de verdisconteringsvoet - de variabele die gebruikt wordt om de huidige waarde van toekomstige kasstromen te berekenen op basis van de rendementsverwachting - lang werd genegeerd.

Omdat aandelen hun waarde ontlenen aan de verdiscontering van toekomstige kasstromen, zorgt een hogere verdisconteringsvoet voor een lagere waarde van kasstromen. Een daling van de contante waarde duwt de aandelenkoers omlaag.

‘Die verdiscontering bestaat uit twee delen, namelijk rente en risico-opslag’, vertelt van Vliet. ‘Die gaan nu beide omhoog door de macro-economische omstandigheden. Als gevolg daarvan stijgt de verdisconteringsvoet en zakt de prijs van aandelen razendsnel.’

Saaie aandelen

De quantfondsen van Robeco beleggen vooral in defensieve sectoren zoals verzekeraars en consumentengoederen, het liefst met een lage koerswinstverhouding. Ook binnen IT zitten de fondsen in defensieve namen als Oracle en Microsoft.

‘In iedere sector zitten “saaie” aandelen, die structureel worden ondergewaardeerd. Daar zitten wij het liefste in’, vertelt Van Vliet. Andere voorbeelden van defensieve aandelen in de portefeuille van het Conservative Equities fonds zijn Merck & Co, het Japanse telecombedrijf KDDI en Royal Bank of Canada.

Emotieloze modellen

Van Vliet: ‘Onze onderzoekers werken continu aan modelverbetering. De modellen draaien emotieloos door, ook tijdens een oorlog. Als we het menselijke financiële gedrag in kaart brengen, zien we dat beleggers te zelfverzekerd handelen. Dat kan komen door verschillende belangen of een verschillende beleggingshorizon. Soms reageren beleggers ook te traag of te weinig op nieuws.'

Volgens van Vliet, legden beleggers systematisch het feit naast zich neer dat niet alle bedrijven hetzelfde risicoprofiel hebben.

‘De markt is structureel over-optimistisch over hoogrisicoaandelen en te pessimistisch over laagrisicoaandelen. Een conservatieve, contraire positie, zorgt voor outperformance als je die gedurende een hele cyclus aan durft te houden.’

Robeco past die gedragsanalyse toe op aandelenmarkten, en is ervan overtuigd daar bescheiden van te profiteren. ‘Onze modellen hebben aandelen geselecteerd in de portefeuilles die profiteren van een draai naar een risicofocus.’

Een contraire, defensieve positie zorgt op de lange termijn altijd voor alpha, zegt van Vliet. Volgens hem gaat de vlieger “meer risico, meer rendement” op de lange termijn dan ook niet op.

Automatische piloot

‘Net als in een cockpit moet je vertrouwen op de piloot en de techniek als je in een storm terecht komt. Je kan dan niet opeens nieuwe software bouwen. Dat doen we nu ook tijdens deze oorlog, onze modellen zijn daar op voorbereid’, vertelt van Vliet.

Wel zijn de Russische holdings binnen de portefeuilles afgeschreven. De Russische holdings in de MSCI indices werden op woensdagavond afgewaardeerd en uit de indices gehaald. De blootstelling naar Rusland in de EM-portefeuilles van Robeco was beperkt en in lijn met de index.

‘We zijn wel nog in het bezit van de onderliggende stukken. Dat doen we om klanten te beschermen. Die afgewaardeerde stukken kunnen pas weer waarde krijgen als de beurzen heropenen. Ze zitten dan niet meer in de index maar wel nog in het fonds.’

Het opmerkelijke van de huidige situatie is overigens dat opkomende markten relatief goed presteren, ondanks de afwaardering van Russische aandelen, aldus van Vliet. Normaal gesproken gaan opkomende markten hard onderuit bij crises. Maar het verschil met het verleden is dat veel ontwikkelingslanden, zoals bijvoorbeeld Brazilië, veel grondstoffen hebben.

De populariteit van Europese aandelen is al jarenlang tanende. Een decennium geleden maakten Europese aandelen nog 26 procent van de MSCI World Index uit, vandaag de dag blijft dat percentage steken op 18 procent. Ook voor meer waarde-georiënteerde beleggers bleken Europese aandelen minder aantrekkelijk te zijn.

Het gemiddelde wereldwijd beleggende large-cap waardefonds had in 2012 bijna de helft van het fondsvermogen belegd in Europese bedrijven, maar dat is door de jaren heen afgekalfd tot ongeveer 25 procent. Sinds 2020 zien we echter een opleving en werd de allocatie naar Europese aandelen stapsgewijs verhoogd naar 32 procent gemiddeld per eind januari 2022. Daarmee zijn de fondsen in de waardecategorie wel een uitzondering, want onder beleggingsfondsen in de categorie large-cap gemengd blijft Europa impopulair.

Populariteit Europa

Het Europese continent heeft dan ook de nodige tegenslagen moeten overwinnen in de afgelopen 10 jaar. De Europese staatschuldencrisis, torenhoge werkloosheidscijfers in Spanje en Griekenland, Brexit, gematigde economische groei en de Italiaanse bankencrisis, om maar eens wat te noemen. Het zijn slechts enkele redenen waarom de voorkeur van beleggers het afgelopen decennium buiten Europa lag.

Toch zijn Europese aandelen niet geheel van de beleggersradar verdwenen. Koopjesjagers en dividendbeleggers komen steeds vaker uit bij Europese aandelen.

Nu de centrale banken wereldwijd erop aansturen om het ruimhartige monetaire beleid een halt toe te roepen en aandelen van de tot dan toe superieure technologiebedrijven corrigeerden, krijgen beleggers meer oog voor ondergewaardeerde Europese bedrijven en cyclische sectoren die in Europese indices groter vertegenwoordigd zijn dan in de Amerikaanse evenknieën.

Zo bedraagt de weging van de sector industrie in de MSCI Europe index 14 procent versus 6 procent voor de S&P 500, terwijl de weging van technologieaandelen in de Europese index met 7 procent ver achterblijft bij de 25 procent-weging van de sector in de S&P 500.

Europees dividend

Dividendbeleggers worden aangetrokken door het royale dividendrendement dat Europese aandelen gemiddeld genomen bieden versus hun Amerikaanse tegenpolen. Met een dividendrendement van ongeveer 2,7 procent voor de MSCI Europe ligt de Europese inkomstenstroom ruim 1 procentpunt boven die van de S&P 500.

Europese bedrijven belonen aandeelhouders vaker via het uitkeren van dividend, daar waar Amerikaanse bedrijven de voorkeur geven aan het terugkopen van aandelen. Dat maakt Amerikaanse dividenden wel iets robuuster dan Europese.

MFS Meridian Contrarian Value aan kop

Voor de top-5 van deze week zijn de actief beheerde fondsen in de Morningstar categorie aandelen wereldwijd large-cap waarde gerangschikt op hun portefeuilleblootstelling aan Europese aandelen. De lijst wordt aangevoegd door een fonds waarvan de naam al doet vermoeden dat het tegendraadse beleggingen niet schuwt: MFS Meridian Contrarian Value.

Maar liefst 70 procent van het fondsvermogen is belegd in Europese aandelen. Sinds de oprichting van het fonds in 2019 hebben beheerders Anne Christine Farstad en Zahid Kassam een duidelijke voorkeur gehad voor Europese aandelen, waarbij op landenniveau bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk de grootste weging hebben met 34 procent per eind januari 2022, drie keer zo veel als het gemiddelde fonds in de categorie.

Het duo stelt een geconcentreerde portefeuille van ongeveer 40 posities samen waarbij de nadruk wordt gelegd op financiële leverage en een passende onderwaardering ten opzichte van de intrinsieke waarde van een aandeel.

Vooral in de sector industrie vindt het team aantrekkelijke beleggingskansen, waaronder voor de twee grootste posities in het Zweedse Trelleborg en het Schotse Weir Group. Ook het Franse Danone neemt een prominente positie in, waarbij het team de overweging in het laatste kwartaal verder aanzette na solide cijfers. Financiële waarden vormen een andere hoeksteen van de portefeuille, met posities in onder andere UBS, BNP Paribas en CaixaBank.

Zilver voor Schroder ISF Global Sustainable Value

Op de tweede plaats staat een fonds dat pas sinds eind 2021 bestaat: Schroder ISF Global Sustainable Value. Aan het roer staan Liam Nunn, Robert Barr en Simon Adler. Hoewel de strategie pas kort bestaat zijn de beheerders betrokken bij diverse andere strategieën.

Zo maken Nunn en Adler onderdeel uit van het met een Bronze rating gewaardeerde Schroder Global Recovery. In dit waardefonds waarin duurzame criteria worden geïntegreerd in het beleggingsproces is per eind januari 67 procent van het fondsvermogen belegd in Europese aandelen.

De allocatie naar aandelen uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland is twee tot vier keer het gewicht dat de gemiddelde concurrent heeft gealloceerd naar deze landen. Als gevolg is slechts 19 procent van het fondsvermogen belegd in Amerikaanse aandelen, tegenover bijna 50 procent voor het gemiddelde fonds in de categorie.

De ongeveer 40-posities tellende portefeuille heeft een voorkeur voor aandelen met een bovengemiddeld dividendrendement en het team heeft ook oog voor bedrijven in het mid- en small-cap segment. Qua sectorpositionering springt de hang naar de sector communicatie dienstverlening in het oog, die bijna een derde van de portefeuille beslaat. Reclamebedrijven WPP en Publicis hebben een plek in de portefeuille, maar ook televisiebedrijven ProSiebenSat 1 Media, Television Francaise en ITV. Ruim 75 procent van de bedrijven in portefeuille hebben een laag of verwaarloosbaar ESG risico zoals gemeten door de Morningstar Sustainability Rating, waarmee het fonds de maximale vijf globes heeft.

“Reports that say that something hasn't happened are always interesting to me, because as we know, there are known knowns; there are things we know we know. We also know there are known unknowns; that is to say we know there are some things we do not know. But there are also unknown unknowns� the ones we don't know we don't know. And if one looks throughout the history of our country and other free countries, it is the latter category that tends to be the difficult ones.”

Ofwel, het gaat niet alleen om de zaken waarvan we weten dat we ze niet weten. Nee, het belangrijkste zijn vaak de zaken waarvan we niet eens weten dat we ze niet weten. En daarvoor zou je een antenne moeten ontwikkelen. Dit is een heel andere kijk op risicomanagement dan die van de meeste financiële instellingen. Daar staan immers procedures en historische statistische relaties centraal - die weliswaar ook belangrijk zijn, maar niet het hele verhaal vertellen.

Natuurlijk, zal men tegenwerpen, dat is logisch, want risico is ook iets anders dan onzekerheid. Risico veronderstelt een kenbare kansverdeling en is dus een beperkter begrip. Maar dat is precies het probleem. De blik is te beperkt als men alleen naar traditionele maatstaven kijkt. Gelukkig is er al meer aandacht dan voorheen voor de aannames aangaande kansverdelingen, zoals Taleb’s dikke staarten. Maar idealiter komt er ook meer aandacht voor onzekerheid in bredere zin. Bijvoorbeeld: welke gevolgen kunnen klimaatverandering en transities hebben voor de portefeuille? Maar denk ook aan andere vormen van ontwrichting, zoals afkalvende instituties, de invloed van kunstmatige intelligentie en robotisering, etc. (known unknowns). En dan zijn er dus nog die waarvan we zelfs nog geen vermoeden hebben (unknown unknowns): welke zouden dat kunnen zijn?

En hoe vertaal je dat naar financieel risico? Hoe kan zo’n andere visie op risico en onzekerheid eruit zien? In zijn boek ‘The most important thing’ schrijft investeerder Howard Marks: “Er zijn veel soorten risico. Maar volatiliteit is wellicht de minst relevante van allemaal.” Dat volatiliteit niettemin veel gebruikt wordt, verklaart Marks met het gebruiksgemak van volatiliteit: het is makkelijk meetbaar. Maar niet alles wat meetbaar is, is belangrijk en niet alles wat belangrijk is, is meetbaar. Marks definieert financieel risico veel simpeler, namelijk als de kans om je geld te verliezen, ‘the possibility of permanent financial loss’. En hij onderscheidt dat financiële risico scherp van andere risico’s, zoals het niet halen van je doelen; underperformance; carrière risico;  onconventionaliteit; en illiquiditeit. Enkele van die vormen van risico zijn eveneens moeilijk te kwantificeren. Marks’ aanpak is dan ook niet puur kwantitatief, maar hybride: hij gebruikt kwantitatieve data en methoden waar relevant, maar doorslaggevend is de kwalitatieve oordeelsslag die er overheen komt.

Schijnzekerheid en onaangename verrassingen

Dat geldt des te sterker voor transitierisico’s die nog niet in de modellen zitten. Transities zijn maatschappelijke processen die niet-lineair verlopen, met asymmetrische uitkomsten (zie mijn eerdere column). En hier is tot dusver het omgekeerde het geval: geavanceerde vermogensbeheerders maken al wel een kwalitatieve inschatting van transitie-kansen en -risico’s, maar de kwantitatieve aanpak ontbreekt. Ze brengen transitie-scenario’s in kaart, maar worstelen met de vraag wat voor data daarvoor nodig zijn: welke data brengen de transitie-risico’s van investeringen in kaart, zowel qua blootstelling, als qua aanpassingsvermogen en bijdrage aan transities? Als je die data hebt, kun je serieus op artikel 9 niveau rapporteren, maar belangrijker: je kunt transitie-risico’s op portefeuilleniveau in kaart brengen.

Donald Rumsfeld is vorig jaar overleden, dus we kunnen hem niet vragen wat hij van risico management in vermogensbeheer vindt. Maar ik vermoed dat hij zou zeggen dat het incompleet is zonder een grondige blik op alternatieve bronnen van onzekerheid. Je kunt onzekerheden weliswaar buiten je analyse laten, maar daarmee gaan ze niet weg. Die aanpak geeft ten beste schijnzekerheid en ten slechtste onaangename verrassingen. Dat doet me denken aan een poster die bij een voormalige werkgever op de gang hing: “Geen risico nemen is ook een risico.” Durf de onzekerheids-olifant in de risicokamer te benoemen.

Willem Schramade is oprichter en eigenaar van Sustainable Finance Factory. Hij is auteur van het boek 'Duurzaam kapitalisme' en verbonden als onderzoeker aan de Erasmus University. 

Alle opties blijven op tafel om het programma te vernieuwen als de economische omstandigheden verslechteren vanwege de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland, zo legde ECB-president Christine Lagarde uit tijdens de persconferentie na afloop van een bestuursvergaderin. Zij stelde dat 'onzekerheid toevoegen aan een onzekere situatie niet het juiste antwoord is'.

'De Russische inval in Oekraïne is een keerpunt voor Europa. Wij zullen zorgen voor soepele liquiditeitsvoorwaarden en de sancties uitvoeren waartoe de Europese Unie en de Europese regeringen hebben besloten. De raad van bestuur zal alle maatregelen nemen die nodig zijn om te voldoen aan het mandaat van de ECB om prijsstabiliteit na te streven en de financiële stabiliteit te vrijwaren', aldus Lagarde.

De maandelijkse nettoaankopen in het kader van het programma voor de aankoop van activa van de ECB zullen in april 40 miljard euro bedragen, in mei 30 miljard en in juni 20 miljard. De kalibratie van de nettoaankopen voor het derde kwartaal zal afhangen van de economische omstandigheden, en zal een afspiegeling zijn van de evoluerende beoordeling van de vooruitzichten, aldus de ECB in haar verklaring.

Lagarde zei dat de raad van bestuur van de ECB heeft geprobeerd 'een voorspelbare koers uit te zetten', te midden van de aanhoudende onzekerheid over de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Ze benadrukte dat de ECB werkt met een 'ongunstig' scenario en een 'ernstig' scenario voor de komende drie jaar.

'Extra onzekerheid. Toegevoegde optionaliteiten. We proberen zo veel mogelijk opties te hebben om met deze situatie om te gaan', aldus Lagarde.

Marktreacties 

Christine Lagarde is niet te benijden nu haar baan als president van de ECB het afgelopen jaar aanzienlijk zwaarder is geworden door de inflatiedruk. Lange tijd kon de ECB - en trouwens ook andere centrale banken - vrij gemakkelijk een buitengewoon ruim monetair beleid voeren omdat de inflatie ver onder de doelstelling lag, schrijft obligatiebelegger en fondsbeheerder Wolfgang Bauer, van het M&G Public Fixed Income Team.

'Telkens wanneer het marktsentiment ernstig versomberde, konden de activa-aankopen worden opgedreven terwijl de rentevoeten op een zeer laag peil werden gehouden. De zaken liggen nu echter minder voor de hand. Proberen de markten te stabiliseren en tegelijkertijd de inflatie te beteugelen leidt tot een conflict over de doelstelling. Uiteindelijk moet er een keuze worden gemaakt.'

Hij vervolgt: 'In de aankondiging van vandaag sloeg de ECB een uitgesproken havikistische toon aan, wat suggereert dat ze zich momenteel meer zorgen maakt over de Europese inflatiecijfers dan over de marktomstandigheden. Als de ECB doorgaat met het versneld afbouwen van de activa-aankopen, zouden beleggers zich binnenkort in een nieuwe marktomgeving kunnen bevinden, een zonder centrale banken die als vangnet fungeren.'  

Rusland heeft het probleem dat door de Westerse sancties economie en financiën midscheeps zijn geraakt. Meer dan 600 miljard dollar aan deviezenreserves van Rusland zijn door buitenlandse centrale banken bevroren. Tevens heeft Rusland geen toegang meer tot het internationale betalingssysteem Swift, mede waardoor de roebel in een vrije val is gekomen. Zo daalde de munt gisteren nogmaals met 6 procent.

De beurzen in Rusland liggen stil en Russische aandelen worden verwijderd uit internationale aandelenindices, omdat de waardering van onderliggendde fondsen niet meer te maken is. De toezichthouder CSSF in Luxemburg heeft beheerders met exposure naar Rusland opgedragen forse uitstroom door klanten te melden, zo bericht investmentofficer.lu, het zusterplatform van Fondsnieuws in het Groothertogdom.

De verdere verscherping van de sancties, zoals deze week de aankondiging van de Verenigde Staten en Groot-Britannië dat zij geen Russisch gas of olie meer afnemen, heeft niet alleen de energieprijzen verder verhoogd, maar Rusland ook verder in het nauw gebracht. Economen denken dat de Russische economie dit jaar als gevolg van de Westerse sancties met een derde zal krimpen. 

Een besmette staat 

Rusland is een besmette staat en een besmette economie geworden. Inmiddels hebben meer dan 200 internationale bedrijven hun vertrek uit Rusland aangekondigd. Citibank, dat zijn retailbank in Rusland een jaar geleden in de verkoop heeft gezet, zegt er nagenoeg geen kopers voor te vinden. Citi heeft 10 miljard dollar via deze retailbank uitstaan bij consumenten, maar ook in overheidsschuld en andere assets.

Citibank dat meerdere vestigingen in Rusland heeft, wilde al langere tijd van zijn landenorganisatie af maar kan er niet één koper voor vinden. De Amerikaanse bank zal de bezittingen in Rusland waarschijnlijk afschrijven, terwijl het Italiaanse UniCredit volgens de Financial Times aandeelhouders heeft gewaarschuwd dat zij in een worst-case scenario meer dan 7 miljard euro op leningen aan Russische consumenten zou moeten afschrijven. 

Fitch denkt dat door de verdere aanscherping van de sancties de kans toeneemt dat Rusland zal overgaan 'tot een selectieve niet-betaling van zijn soevereine schuldverplichtingen. In mindere mate is ook het risico van het opwerpen van technische belemmeringen voor de schuldendienst, onder meer door het rechtstreeks blokkeren van geldovermakingen of via clearing- en afwikkelingssystemen, enigszins toegenomen sinds onze vorige evaluatie.'

Laatste bankroet dateert van 1998

De prijs van een credit default swap, waarmee een belegger zich kan indekken tegen een wanbetaling, is inmiddels opgelopen tot bijna 3000 basispunten. Begin 2022 was dat nog 125 basispunten. De zakenbank Nomura stelt dat Rusland volgende week, op woensdag 16 maart, zijn eerstvolgende rentebetaling moet doen. Maar aangezien er altijd sprake is van een respijtperiode van dertig dagen zou medio april sprake kunnen zijn van wanbetaling. 

De laatste keer dat Rusland bankroet ging, was tijdens de roebelcrisis van 1998. 

Westerse inlichtingendiensten schatten dat de oorlog in Oekraïne Rusland grofweg 20 miljard dollar per dag kost. Zij wijzen er voorts op dat de oorlog veel langer duurt dan Russische leiders en militairen aanvankelijk hadden gedacht. 

Vandaag vinden gesprekken in Turkije plaats tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van Rusland en Oekraïne. Markten liepen daar gisteren, alsook op de daling van de olieprijzen, op vooruit: de koersen stegen sterk. De AEX-index noteerde zelfs 5 procent hoger.

Gerelateerde artikelen:

• 'Swift-sancties kunnen dollar-hegemonie uithollen' 
• Bekijk ook het dossier Oorlog in Oekraïne