·       Eenmalig verlengd boekjaar van 1 januari 2022 tot en met 31 maart 2023. Proforma resultaten van 1 april 2022 tot en met 31 maart 2023 zijn niet door accountant vastgesteld.

·       Uitvoering One Planet plan op koers, onder andere CO₂ uitstoot naar 10 Mton, een reductie van 3,2 Mton.

·       Eneco neemt Virtual Power Plant in gebruik, ziet groei in thuisbatterijen in Duitsland en in de verkoop en installatie van (hybride) warmtepompen.

·       Nieuwe ontwikkelingen: oprichting Eneco Diamond Hydrogen, een joint venture met Mitsubishi Corporation op het gebied van groene waterstof, en deelname aan de wind op zee tender IJmuiden-Ver  samen met Equinor;

·       Groei in de winst na belastingen: 15 maanden € 380 miljoen, pro forma boekjaar 2022: € 272 miljoen (2021: € 209 miljoen).

·       Winstgevendheid van het geïnvesteerd vermogen: 7,2% Return on Average Capital Employed (ROACE) in pro forma boekjaar 2022.

·       Winst als percentage van de omzet:  15 maanden 2,9%, pro forma boekjaar 2022: 2,5% (2021: 4,0 %).

·       Investeringen en acquisities stijgen naar € 642 miljoen in 15 maanden periode (€ 519 miljoen in verduurzaming), € 553 miljoen in proforma boekjaar 2022 (2021: € 532 miljoen).

Eneco rapporteert stabiele resultaten over het verlengde boekjaar van vijf kwartalen. Het was een uitzonderlijk roerig jaar, vooral als gevolg van de vreselijke oorlog in Oekraïne. Door zorgen over de leveringszekerheid stegen de prijzen op de groothandels- en consumentenmarkt naar ongekend niveau. Hierdoor nam het aantal mensen in energiearmoede toe, en heerste er ook toenemende bezorgdheid over de tarieven. Toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) stelde na onderzoek vast dat er geen sprake is van onredelijke tarieven voor Eneco’s Nederlandse klanten. Ondanks de turbulente ontwikkelingen is Eneco erin geslaagd om goede vooruitgang te boeken met de uitvoering van het One Planet plan.

Eneco en haar medewerkers hebben op verschillende manieren bijgedragen aan het bestrijden van energiearmoede, onder ander door het sociale incassobeleid (waarvoor wij het keurmerk Warm Incasseren kregen uitgereikt). Als mede-oprichter zijn we actief betrokken bij SchuldenlabNL en de Nederlandse Schuldhulproute, we zijn initiatiefnemer van en ondersteunen het Tijdelijk Noodfonds Energie en hebben onze betrokkenheid bij Energiebank Rotterdam uitgebreid. Daarnaast hebben we bijgedragen aan de ontwikkeling en implementatie van het prijsplafond.

Strategie: klanten verduurzamen, groei assets en systeemintegratie

Eneco’s strategie heeft 3 pijlers: onze klanten helpen verduurzamen, meer productie van hernieuwbare energie en het energiesysteem balanceren en optimaliseren. Binnen alle drie de pijlers zijn belangrijke resultaten behaald.

In het klantendomein hebben wij 100% van de aandelen verworven van installatiebedrijf Suniverse, dat opereert onder het label ‘Energie in Huis’. Hierdoor kunnen we de grootschalige installatie van (hybride) warmtepompen opvoeren, vaak in combinatie met zonnepanelen. In Duitsland speelden we succesvol in op de vraag naar thuisbatterijen.

De groei van onze assets voor hernieuwbare energie zet door, we liggen op koers om onze asset base te verdubbelen ten opzichte van 2019. In het boekjaar is het duurzaam opgesteld vermogen in eigendom gegroeid naar 2121 MW per 31 maart 2023 (31 december 2021: 1926 MW), vooral door zonneparken en wind op land. Een belangrijke ontwikkeling was de voltooiing van near-shore windpark Maasvlakte 2. Ook won het consortium Ecowende een tender voor een nieuw windpark op zee (Hollandse Kust West) met een verwacht opgesteld vermogen van 760 MW. Vandaag kondigt Eneco ook aan deel te nemen aan een nieuwe tender, IJmuider Ver, in een consortium met het Noorse energiebedrijf Equinor. De combinatie van Eneco’s sterke positie in Nederland met Equinor’s schaal in Europa en daarbuiten, is een vertrouwenwekkend en complementair partnerschap, gericht op een CO2-vrije elektriciteitssector in Nederland in 2035.

Om goed gepositioneerd te zijn voor de productie en verkoop van groene waterstof presenteren Eneco en Mitsubishi Corporation vandaag een nieuw gezamenlijk bedrijf: Eneco Diamond Hydrogen B.V. Ter vergroting van de gezamenlijke slagkracht worden in deze onderneming de Europese groene waterstofactiviteiten van Mitsubishi Corporation en Eneco bij elkaar gebracht, zoals de deelname in het consortium NorthH2 dat de grootste groene waterstoffabriek van Nederland wil ontwikkelen (3-4 GW rond 2030)

Balancering en optimalisering van het stroomnet vereist flexibele levering, vraagsturing en opslagvoorzieningen. In 2023 nam Eneco daartoe haar in eigen huis ontwikkelde Virtual Power Plant in gebruik, die de komende jaren wordt uitgebreid. In België is Eneco gestart met de ontwikkeling en installatie van grote bedrijfsbatterijen, onder de naam Eneco Business Battery.

One Planet

De uitvoering van het One Planet plan ligt goed op koers. De CO₂ uitstoot (scope 1,2 en 3) daalde naar 10,0 Mton, 3,2 Mton minder dan in 2021. Deze grote daling is mede het gevolg van de gedaalde vraag naar aardgas door de energiecrisis en de milde winter. Ook de aan stadsverwarming gerelateerde CO₂ uitstoot daalde, van 26,9 naar 25,9 kg CO₂ per Gigajoule. 53% van de totale productie van onze stroom bestaat nu uit eigen en ingekochte duurzame productie. Hiermee is een ambitieus doel bereikt. Daarnaast heeft Eneco een nieuwe doelstelling op het vlak van biodiversiteit: vanaf 2025 moet elke nieuwe duurzame investering een netto-positief effect hebben op de biodiversiteit. Ook hiermee zijn wij koploper binnen de energiesector.

Risico’s

De verslagperiode werd gekenmerkt door de energiecrisis. Eind 2021 zijn de prijzen op de energiemarkt gaan stijgen, en dit kwam in een stroomversnelling na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Daardoor kregen energiebedrijven door de hele keten heen te maken met veel hogere risico’s. Het tekort op de Europese gasmarkt aan via pijpleidingen geïmporteerd gas is grotendeels gecompenseerd door inkoop van extra vloeibaar gas (LNG) en lagere consumptie door klanten als gevolg van de hogere prijzen en de milde wintervan 2022/2023.

Doordat steeds meer duurzame energie wordt opgewekt, zowel door Eneco als door klanten zelf, is het weer in toenemende mate van invloed op de prijzen. De productie van meer duurzame energie is enerzijds positief; het is goed voor onze planeet. Anderzijds zijn zowel door de afhankelijkheid van wind en zon als door de sterk gestegen prijzen de financiële risico’s voor energiebedrijven veel groter geworden. De risico’s nemen toe voor alle energiemaatschappijen en gegeven de onderlinge afhankelijkheden zullen deze risico’s in de toekomst steeds meer systemisch van aard zijn. Daarnaast vindt steeds meer handel plaats via de beurzen. Zowel bij onderlinge levering als bij handel via de beurs worden steeds grotere zekerheden verlangd in de vorm van bankgaranties of vooruitbetalingen, het zogenoemde margining, waarmee bedragen tot enkele honderden miljoenen gemoeid kunnen zijn. Jarenlange ervaring met het afstemmen van risico’s, de gezonde financiële situatie en de rugdekking van sterke aandeelhouders zorgden ervoor dat Eneco goed in staat was om deze risico’s te beperken en aan haar financiële verplichtingen te blijven voldoen.

Financiële resultaten

Eneco is overgestapt op het financiële boekjaar van haar grootste aandeelhouder Mitsubishi Corporation, dat loopt van 1 april tot en met 31 maart. Dit betekent dat Eneco dit jaar verplicht is om eenmalig cijfers te publiceren over een verlengde verslagperiode van 15 maanden. De cijfers van deze verslagperiode zijn daarom niet 1-op-1 te vergelijken met die van de vorige verslagperiode. Zo is de winstvergelijking met het kalenderjaar 2021 geflatteerd omdat in de 15-maandsperiode tweemaal een eerste kwartaal is inbegrepen.

Eneco behaalt traditioneel in het eerste kwartaal het grootste deel van het jaarresultaat. Dit komt onder meer doordat de volumes geleverd gas en geleverde warmte in de winter veel hoger zijn en in de wintermaanden de wind veel harder waait dan in de zomer, waardoor Eneco in de winter meer zelf-geproduceerde elektriciteit kan verkopen.

De belangrijkste resultaten:

15-maands verslagperiode: 1 januari 2022 t/m 31 maart 2023. Pro forma boekjaar 2022: 1 april 2022 t/m 31 maart 2023 (jaarresultaat voor managementdoeleinden). Vergelijkende cijfers 2021: 1 januari 2021 t/m 31 december 2021.

 De omzet is in de 15-maandsperiode uitgekomen op € 13,219 miljard. In het pro forma boekjaar van 1 april 2022 tot en met 31 maart 2023 bedraagt de omzet € 10,779 miljard. Dat is € 5,6 miljard (+107%) meer dan in kalenderjaar 2021. Deze stijging komt vooral doordat de prijzen als gevolg van de energiecrisis veel hoger waren dan de relatief lage prijzen in het grootste deel van 2021. De omzet uit handelsactiviteiten is met € 1 miljard toegenomen. Per 1 januari 2023 is het door de overheid ingestelde prijsplafond geïmplementeerd. Dit heeft geen gevolgen voor de omzet.

Vanwege de hogere prijzen hebben de klanten flink bespaard op hun verbruik, in alle landen, zowel in de particuliere als in de zakelijke markt. Tussen 2021 en de pro forma verslagperiode zijn de verkochte hoeveelheden gas, elektriciteit en warmte gedaald met respectievelijk 28%, 10% en 11%.

De bruto marge en overige opbrengsten zijn in de 15-maandsperiode uitgekomen op € 2,040 miljard. In het pro forma boekjaar bedraagt dit € 1,627 miljard, een stijging van € 0,4 miljard (+33%) ten opzichte van het kalenderjaar 2021. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan de handelsactiviteiten, zowel in Nederland als in Duitsland. Het nieuw aangekochte bedrijf Nordgröön heeft ook positief bijgedragen aan de marge. Nordgröön biedt diensten op het gebied van energieoptimalisatie, synchronisatie en integratie van duurzame energiebronnen in Duitsland door de verkoop van energie op de Duitse markt namens eigenaren van windmolens, zonneparken en biogasinstallaties.

De marge op de levering van gas en elektriciteit aan klanten is in Nederland gedaald, in België vrijwel gelijk gebleven en in Duitsland wat gestegen.

Door de stijging van de marktprijzen is Eneco minder afhankelijk van SDE-subsidies. Nieuwe windparken op zee worden tegenwoordig gebouwd zonder subsidie van de overheid. Voor windparken die jaren geleden zijn aangelegd staat de overheid garant voor een vastgestelde minimumprijs. Nu de marktprijzen zijn gestegen tot boven deze minimumprijs, hoeft de overheid niet meer aan te vullen. Dit gaat om grote bedragen: in 2020 bedroeg deze subsidie voor Eneco nog € 125 miljoen, terwijl dit afgelopen verslagperiode nog circa € 13 miljoen was.

De exploitatiekosten (exclusief afschrijvingen) zijn in de 15-maandsperiode met € 419 miljoen gestegen ten opzichte van het kalenderjaar 2021. De kostenstijging is onder andere veroorzaakt door meer inflatie, toename in het aantal medewerkers, meer ondersteuning door externen, toename van het debiteurenrisico, en kosten van projecten.

De kosten van eigen medewerkers zijn in de 15-maandsperiode significant gestegen met € 120 miljoen. De kostenstijging in het pro forma boekjaar ten opzichte van het kalenderjaar 2021 bedroeg € 52 miljoen (+20%). Dat komt voornamelijk door de groei in activiteiten en de daarmee samenhangende stijging van het aantal personeelsleden van 2.970 fte in december 2021 naar 3.340 fte per maart 2023 (+13%). De groei was het grootst in Duitsland, waar we onze activiteiten uitbreiden, en bij het onderdeel Field Operations, dat onze klanten helpt om te verduurzamen, bijvoorbeeld door de installatie van warmtepompen. Daarnaast is het gemiddelde salaris gestegen, zowel door stijging in cao-salarissen als doorgroei van mensen.

Samenvattend komt het bedrijfsresultaat (EBIT) over de 15-maandsperiode uit op € 480 miljoen (3,6% van de omzet) en over het pro forma boekjaar op € 345 miljoen (3,2% van de omzet) tegen € 222 miljoen (4,3% van de omzet) over het jaar 2021.

De netto winst van Eneco Groep is over de 15-maandsperiode uitgekomen op € 380 miljoen (2,9% van de omzet) en in het pro forma boekjaar op € 272 miljoen (2,5% van de omzet), tegen € 209 miljoen (4,0% van de omzet) in het jaar 2021.

Investeringen

De investeringen in voornamelijk hernieuwbare bronnen waren in de 15-maandsperiode veel hoger dan de netto winst en bedroegen € 642 miljoen, dat was 60% van de gerealiseerde kasstroom uit operationele activiteiten. De investeringen vonden vooral plaats op de volgende gebieden:

Voorts is € 17 miljoen in flexibele bedrijfsmiddelen geïnvesteerd en € 50 miljoen in immateriële vaste activa, voornamelijk in de softwaresystemen die Eneco gebruikt ter verbetering van de efficiëntie binnen het bedrijf en een betere serviceverlening aan onze klanten.

Meer informatie:

Zie voor de stukken, een videoboodschap van CEO As Tempelman en verdiepende interviews:  https://jaarverslag2022.eneco.nl/

Driekwart van de bussen in Nederland zal in 2025 voorzien zijn van elektrische aandrijving. Dat voorspelt kennis- en innovatiecentrum ElaadNL. Op dit moment is ongeveer een op de tien OV-bussen elektrisch. De groei van elektrische bussen gaat daarmee nog een stuk rapper dan die van elektrische personenauto’s. Vanaf 2025 mogen busmaatschappijen alleen nog maar zero […]

Het marktmechanisme is daarvoor het beste middel, ondanks alle gebreken.  Dat betekent niet dat je de markt altijd maar haar gang moet laten gaan. Ook op financiële markten moeten mensen zich aan de wet houden, al wordt dit in het heetst van de strijd wel eens vergeten. 

De sterke groei van ESG-, duurzaam en impactbeleggen zorgt voor een structureel positieve verandering. Maar door de inval in de Oekraïne lijken we een grote stap terug te zetten. Alle fossiele brandstoffen, steenkool voorop, zijn weer welkom in de Europese Unie. Biden smeekt de Amerikaanse olie-industrie om meer olie uit de schalievelden te halen. Er lijkt weinig meer over van het bestrijden van de klimaatcrisis. Nu even niet. Toch laat juist de Russische inval in de Oekraïne zien hoe ver de invloed van ESG-beleggen strekt. 

Hoge energieprijzen door ESG-beleid

Het tekort aan energie (olie, gas en steenkool) heeft meerdere oorzaken, maar de toegenomen aandacht voor duurzaamheid speelt een grote rol. Wellicht dat duurzaamheid ook een rol speelt bij de Russische inval. John McCain zag Rusland in 2015 de facto als een groot benzinestation in de vorm van een land. Een land dat bij ongewijzigd beleid failliet zal gaan door de energietransitie. De inval in de Oekraïne (en de feitelijke annexatie van Kazachstan en Wit-Rusland) kan gezien worden als een vlucht naar voren van het Kremlin, om er voor te zorgen dat Rusland meer wordt dan dat grote benzinestation. 

De reden dat energieprijzen nu sterk stijgen, is ook voor een belangrijk deel het resultaat van de terughoudende opstelling van beleggers ten aanzien van fossiele brandstoffen. Eerst waren het de directeuren van centrale banken zoals Mark Carney en Klaas Knot die vooral de commerciële banken waarschuwden voor de risico’s van stranded assets in combinatie met langjarige financieringen. Onder invloed van de verantwoorde ontwikkelingsdoelen en de klimaatcrisis gingen steeds meer beleggers zich concentreren op duurzame bedrijven. Die kregen een hogere waardering dan de vervuilende oliebedrijven.

Geïnspireerd door de directeuren van de centrale banken en de verantwoorde ontwikkelingsdoelen is de geldkraan voor veel oliebedrijven dicht. Op de stoep stonden protesterende actievoerders die er ook nog eens voor zorgen dat sollicitanten liever ergens anders willen werken. Zelfs de rechter kwam eraan te pas om te voorkomen dat oliemaatschappijen nog gingen investeren in fossiele brandstoffen. 

Het is iets te gemakkelijk om naar duurzame beleggers te kijken als de oorzaak van dit probleem. De realiteit is dat uitsluiten eenvoudig is, maar investeren in alternatieve energie kennelijk een stuk lastiger. De energietransitie is ook alleen mogelijk met hulp van de grote oliemaatschappijen met hun enorme kasstromen, hun leger ingenieurs en de kennis van grootschalige projecten. Wat de hoge olie-, gas- en kolenprijzen wel bewijzen is dat financiële markten een grote invloed hebben op de echte wereld, in dit geval door de rem op de investeringen in fossiele brandstoffen. 

Minder zichtbare invloed van ESG-beleggen

Er bestaat geen belegging zonder impact. De laatste jaren, vooral na de introductie van de duurzame ontwikkelingsdoelen, oefenen aandeelhouders actief invloed uit op het beleid van ondernemingen. Doordat bij veel bedrijven de top drie aandeelhouders bestaan uit Vanguard, BlackRock en State Street, kunnen die samen een stevige vuist maken. Vrijwel alle asset managers onderschrijven tegenwoordig de principes van de Verenigde Naties (Unpri) en dat betekent dat ze over zaken op het gebied van duurzaamheid vaak gemeenschappelijk optrekken. Bovendien bestaat de top drie uitsluitend uit indexbeleggers en juist deze passieve beleggers zijn gevoelig voor grote systeemrisico’s zoals de klimaatcrisis.

State Street heeft sinds maart 2017 veel succes met de Fearless girl-campagne, een bronzen beeld van een meisje op Wall Street dat symbool staat voor meer vrouwen in het Amerikaanse zakenleven. Onderwerpen die duurzame beleggers inbrengen in de jaarvergadering veranderen ook de maatschappij. Zo zijn er tegenwoordig geen plastic rietjes en piepschuimen bakjes meer bij de McDonald’s, maar alleen nadat aandeelhouders met behulp van de plastic soup foundation daarom hadden gevraagd. De wereld is aan het veranderen dankzij duurzame beleggers

Steeds minder producenten controversiële wapens

Sommige beleggers klagen na de Russische inval dat ze niet kunnen beleggen in wapenproducenten. Niet iedereen, want er zijn ook voldoende beleggers die in geen enkel wapenbedrijf willen beleggen. Sinds 2013 verbiedt de Nederlandse wet financiële instellingen zaken te doen met bedrijven die clustermunitie produceren of verhandelen, een en ander naar aanleiding van het verdrag inzake clustermunitie uit 2008.

Nu is op de beelden uit de Oekraïne te zien dat de Russen clusterbommen inzetten, zelfs tegen de burgerbevolking, maar het toont juist van beschaving door de strijd te aan te gaan zonder gebruik te maken van controversiële wapens. Waar het om gaat is dat clusterbommen en bijvoorbeeld ook anti-personeelsmijnen disproportionele en een willekeurige impact hebben op de burgerbevolking. Hetzelfde geldt ook voor biologische wapens, chemische wapens en wapens waarbij gebruik wordt gemaakt van witte fosfor. 

Er zijn beleggers en tegenwoordig ook Mient-Jan Faber die vinden dat kernwapens niet op de lijst hoeven te staan, omdat ze na de Tweede Wereldoorlog zo lang voor vrede hebben gezorgd. Kernwapens zijn echter per definitie massavernietigingswapens. Als ze gebruikt worden, zijn ze zonder onderscheid dodelijk voor burgers en militairen, en hun effecten kunnen niet begrensd worden in tijd of in ruimte.

Diezelfde argumenten werden gebruikt voor het verbod op landmijnen en clustermunitie. Kernwapens hebben de potentie de mensheid en de hele planeet compleet te verwoesten. Volgens het Internationale Rode Kruis is er geen effectieve manier om hulp te verlenen aan slachtoffers van een nucleaire ontploffing. Hoe kan zo’n wapen ‘niet controversieel’ genoemd worden? 

Gelukkig voor de wapenfreaks is er veel meer mogelijk. De lijst met controversiële wapenproducenten is tegenwoordig een stuk korter en vooral gevuld met onbekende Aziatische namen.  Zelfs veel wapenproducenten luisteren naar de bezwaren van maatschappij onder aanvoering van hun aandeelhouders. Zo is het alweer enige tijd mogelijk om in een bedrijf als Raytheon te beleggen. Dat bedrijf was uitgesloten vanwege de productie van clustermunitie, maar daar zijn ze nu dus mee gestopt.

Op de website van Raytheon staat sinds 2016 dat het bedrijf geen clustermunitie of delen van clustermunitie meer maakt en dat het bedrijf ook geen landmijnen, kernkoppen, biologische en chemische wapens produceert. Ook hier heeft een ESG-filter dus een ongekend positieve impact.

Han Dieperink is chief investment strategist bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Dieperink geeft zijn analyse en commentaar op economie en markten. Zijn bijdragen verschijnen op dinsdag en donderdag.

DEN HAAG (ANP) - Het kabinet gaat geen juridische stappen ondernemen tegen KLM, in het conflict over het niet naleven van de voorwaarden door de luchtvaartmaatschappij van het steunpakket in coronatijd. Op advies van twee externe juridisch adviseurs, onder wie de landsadvocaat, heeft het kabinet daartoe besloten. Volgens deze adviseurs heeft een rechtszaak geen "reële kans van slagen". "Deze conclusie valt zwaar en is onbevredigend", schrijft demissionair minister Sigrid Kaag (Financiën) aan de Tweede Kamer.

Het bericht Kabinet ziet met zwaar gemoed af van rechtszaak tegen KLM verscheen eerst op Nieuws.nl.

Het Amerikaanse Exxon Mobil, het grootste energiebedrijf ter wereld, heeft de Amerikaanse concurrent Pioneer Natural Resources opgekocht. Exxon Mobil betaalt bijna 60 miljard dollar (56 miljard euro) voor het Texaanse olie- en gasbedrijf, door alle aandelen op te kopen.

Met de koop is Exxon Mobil de grootste olie- en gasproducent in de VS. Het is Exxons duurste overname sinds de overname van Mobil Oil in 1998, Exxon legde toen 81 miljard dollar (76 miljard euro) op tafel.

Door Exxons overname van Pioneer zijn er nu nog maar vier grote Amerikaanse oliemaatschappijen over die actief zijn in het zogeheten Permbekken, het belangrijkste Amerikaanse olieveld en een belangrijk veld voor schalieolie en -gas. Pioneer was daar de grootste en goed voor 9 procent van de olieproductie, Exxon Mobil bezat 6 procent. Samen pompen ze nu dagelijks gemiddeld 1,33 miljoen vaten olie op.

Volgens Exxon Mobil is het energiebedrijf door de aankoop verzekerd van minstens tien jaar lang goedkope olieproductie. Het Permbekken, gelegen in de staten Texas en New Mexico, is goed voor 4 tot 5 miljoen vaten per dag.

De overname volgt op een paar moeizame jaren met grote verliezen en hoge schulden als gevolg van de coronapandemie, met kostenbesparingen en verkoop van tientallen bezittingen. De hoge olie- en gasprijzen als gevolg van de Russische oorlog in Oekraïne leverden Exxon vorig jaar echter een recordwinst op van 56 miljard dollar (52 miljard euro). De overname werd zo goed betaalbaar.

Deskundigen verwachten niet dat de overname gedwarsboomd zal worden door de mededingingsautoriteiten. De twee samen bezitten maar een klein deel van de hele olie- en gasmarkt.

De meeste Nederlandse ziekenhuizen zijn financieel gezond, maar hebben weinig ruimte voor noodzakelijke investeringen. Dat concludeert accountantskantoor BDO in zijn jaarlijkse rapportage over de financiële situatie van de ziekenhuissector. Van de 61 geanalyseerde ziekenhuizen scoren 55 een voldoende.

Qua financiële gezondheid scoorden ziekenhuizen in Nederland vorig jaar gemiddeld een rapportcijfer van 7,2. Allerminst een onvoldoende, maar het betekent niet dat er geen problemen op de loer liggen. Met name kleinere ziekenhuizen zijn kwetsbaar. Volgens BDO daalt het rendement van een aantal kleine ziekenhuizen naar de kritieke ondergrens van 1 procent.

Dit komt door een stapeling van snel stijgende lasten. Zo zijn de loonkosten een nog zwaardere last geworden. De cao-lonen stijgen in twee jaar tijd met meer dan 10 procent. Maar ook andere kosten, zoals energie en vastgoed, nemen snel toe vanwege de inflatie.

Zorgakkoord

In het Integraal Zorgakkoord is vastgelegd dat ziekenhuizen de komende jaren fors moeten investeren in andere manieren van zorg organiseren, zoals digitalisering. De kosten daarvoor krijgen ze deels vergoed door het ministerie van Volksgezondheid, maar die fondsen zijn volgens BDO niet groot genoeg.

En omdat de rendementen mager zijn (een afname van 1,9 naar 1,6 procent), is ook daar weinig financiële ruimte. "Een duivels dilemma", zegt Vincent Eversdijk van BDO.

BDO komt met twee voorstellen. Ofwel de maatschappij draait hiervoor op door hogere premies te betalen. Ofwel, en dat lijkt BDO een realistischer scenario, ziekenhuizen zoeken samen met banken en zorgverzekeraars geld om de kosten voor het Zorgakkoord te dekken. Uiteindelijk zal dat dan ook leiden tot hogere premies.

Verkiezingen

Maar er is nog een factor die veel onzeker maakt: de Tweede Kamerverkiezingen over anderhalve maand. "Deze problematiek staat wel op de politieke agenda, maar de uitwerking ontbreekt", zegt Eversdijk. "Veel is nog onduidelijk of niet doorberekend."

Het Zorgakkoord gaat om het betaalbaar houden van de zorg, maar volgens BDO is niet afgesproken hoe dat precies moet en wie de regie moet nemen in de organisatie van heel complexe zorg of acute zorg.

Vliegen moet duurder worden zodat we minder in het vliegtuig stappen, schrijven veel partijen in hun verkiezingsprogramma's. Maar hoe je dat voor elkaar moet krijgen, daar zijn verschillende ideeën over. Hoe duur worden tickets en wie kan er straks nog vliegen?

Op dit moment betaalt iedereen 26,33 euro belasting, of 'vliegtaks', per ticket. Dit bedrag geldt voor alle bestemmingen: goedkope (en dus korte) vluchten worden relatief zwaarder belast dan dure (en dus lange) vluchten. Passagiers die overstappen op Schiphol en vrachtvliegtuigen betalen deze belasting niet.

Veel partijen willen meer belasting heffen op vliegen, behalve JA21, PVV, FvD, BBB en BVNL. Denk en NSC hebben nog geen verkiezingsprogramma en 50Plus zegt er niets over.

De VVD wil zich bijvoorbeeld inzetten op een Europese kerosinebelasting. Daar zijn bijna alle pro-vliegtakspartijen voor, behalve de SP. Op dit moment betaalt de luchtvaart nog geen btw of accijns over brandstof.

De SGP ziet liever een belasting op korte vluchten, net als D66 en ChristenUnie. Maar die laatste partij gaat, samen met de SP en GroenLinks/PvdA, nog een stapje verder met een zogenoemde progressieve vliegbelasting: hoe vaker je vliegt, hoe meer belasting je betaalt. Een andere maatregel die vaker wordt voorgesteld is de afstandsafhankelijke belasting: hoe langer de afstand, hoe hoger de belasting. Daar pleiten Volt, D66 en wederom de ChristenUnie voor.

Belastingvrijstelling opheffen

Stefan Grebe van onderzoeks- en adviesbureau CE Delft heeft in opdracht van de overheid onderzoek gedaan naar het effect van verschillende vliegbelastingen.

Zo zou een accijns van 50 cent per liter op kerosine, vergelijkbaar met de belasting op andere brandstoffen, leiden tot gemiddelde ticketprijsverhogingen van ongeveer 10 tot 15 procent. Daarnaast zou ook btw van 9 procent geheven kunnen worden, net als bij treinkaartjes. "Als de vrijstellingen van de accijns en de btw allebei opgeheven zouden worden, hebben we het over een prijsstijging van een kwart", aldus Grebe.

Maar de invoering van de kerosinebelasting is ingewikkeld omdat er internationale luchtvaartverdragen moeten worden aangepast. Daardoor is het op korte termijn waarschijnlijk niet haalbaar, zegt Grebe.

Lange vluchten zwaarder belasten

De afstandsafhankelijke belasting is vergelijkbaar met de kerosinebelasting, voor beide geldt dat de belasting toeneemt naarmate je meer kilometers maakt. Met het invoeren van de afstandsbelasting heeft een luchtvaartmaatschappij niet de optie om in een ander land goedkoper te tanken. Aan de andere kant: met een kerosinebelasting wordt de luchtvaart gestimuleerd om duurzame brandstoffen te gebruiken. Dat is niet per se het geval als er belasting wordt geheven op de gevlogen afstand.

Welk prijseffect een afstandsafhankelijke belasting zou hebben, is een politieke keuze. Een van de opties is volgens Grebe het gelijktrekken van de belasting voor korte en lange afstanden. Bij een goedkoop Europees vliegticket van 100 euro is de huidige belasting van 26 euro nu al zo'n 25 procent, terwijl het voor een lange vlucht van 1000 euro slechts 2,5 procent is. Als die percentages gelijk zouden worden getrokken, zou er een belasting van 250 euro op een langeafstandsvlucht zitten.

Sociale ongelijkheid tegengaan

De derde optie is de 'veelvliegersbelasting'. 8 procent van de Nederlanders is verantwoordelijk voor meer dan 40 procent van alle vluchten en mensen met een hoog inkomen vliegen vaker dan mensen met een laag inkomen.

Voor het klimaat maakt het niet uit wie er veel vliegt, maar sommige partijen willen sociale ongelijkheid tegengaan. Grebe: "Reizigers die veel vliegen hebben vaak een hoog inkomen en/of reizen zakelijk. Er is dus een hogere prijsprikkel nodig om het aantal vliegreizen van deze passagiers te reduceren."

Milieudefensie stelt bijvoorbeeld voor om een snel oplopend tarief in te stellen: 40 euro voor een eerste vlucht, 80 voor een tweede, 160 voor een derde en 320 euro of meer vanaf de vierde vlucht in een jaar tijd.

Internationale maatregelen

Bij eventuele invoering van (een van deze) maatregelen wordt vliegen vooral minder vanzelfsprekend, denkt Grebe. De afstandsafhankelijke belasting is voor het milieu het effectiefst, want lange vluchten zijn het vervuilendst. Maar ook de andere belastingen leiden tot minder vliegen, blijkt uit onderzoek van CE Delft.

Hoeveel minder is afhankelijk van de hoogte van de belasting en ook de capaciteit van vliegvelden en maatregelen in het buitenland. "Bij Nederlandse maatregelen zullen mensen altijd uitwijken naar vliegvelden over de grens. Hoe groter de prijsverschillen zijn, hoe meer weglekeffecten optreden", waarschuwt Grebe. "Deze kunnen worden voorkomen door internationale maatregelen."

Het geld dat een hogere vliegbelasting in Nederland zou opleveren moet volgens sommige partijen geïnvesteerd worden in de verduurzaming van de luchtvaart of juist in de verbetering van het treinnetwerk.

Metric is inmiddels alweer een kwart eeuw oud. Af en toe weten ze er nog een lekker deuntje uit te pompen. Vers van de plaat: Days of Oblivion.

Zweden wacht nog steeds op de definitieve ratificatie van het NATO-lidmaatschap. Gisteren vergaderden de ministers van Defensie van het bondgenootschap in Brussel. De Zweedse collega mocht er bij zijn, maar is nog steeds geen officieel lid van het gezelschap. Turkije en Hongarije hebben nog geen groen licht gegeven. Op de NATO-top in Vilnius in juli […]

Als dit een B-kant is, kun je wel nagaan hoe getalenteerd Wim Janssens (ook actief als Joy Wellboy met zijn partner Joy Adegoke) is.  

RECENSIE - Margaret Thatcher suggereerde in de jaren tachtig met haar veel geciteerde slogan ‘There is no alternative’ dat er geen ander economisch systeem mogelijk is dan het kapitalisme. Alsof het een natuurwet betreft. Er is van begin af aan veel kritiek geweest op een dergelijke voorstelling die naast een kleine overheid ruim baan propageerde […]

De duivel blijft natuurlijk een geliefd motief in de kunsten. Het is een herkenbaar merk, en o zo theatraal.