Vicevoorzitter Vera Jarouvá van de Europese Commissie spoort Facebook, X en TikTok aan om meer te doen tegen pogingen van Rusland om verkiezingen te beïnvloeden.

Aanleiding is de vloedgolf aan desinformatie die op sociale media in Slowakije en Polen wordt verspreid in verband met verkiezingen daar. De Slowaken gaan zaterdag naar de stembus, de Polen op 15 oktober. Jarouvá verwacht dat Rusland en andere "kwaadaardige partijen" volgend jaar ook de verkiezingen voor het Europees Parlement willen beïnvloeden.

'Onjuiste indruk'

Rusland verspreidt volgens haar via sociale media halve waarheden en leugens "om de onjuiste indruk te wekken" dat een democratisch bestuur niet beter is dan een autocratisch bestuur. Ze vindt dat de grote platforms daartegen moeten optreden.

Jarouvá had nog een speciale waarschuwing voor X (voorheen Twitter). Dit platform beschouwt ze als de grootste verspreider van nepnieuws. Ook X moet zich aan strenge gedragsregels houden. "Mijn boodschap voor Twitter is dat we jullie goed in de gaten houden."

Twee jaar na de hype rond digitale eigendommen, de zogenoemde NFT's, is er van enig enthousiasme voor de technologie weinig meer over. Een investering in NFT's leek een garantie voor succes, maar de markt is volledig ingestort en het overgrote deel van de NFT's is op dit moment niets waard. Dat blijkt uit onderzoek van website dappGambl. Onder meer The Guardian schrijft over de opvallende ontwikkeling.

In 2021 werden in korte tijd miljoenen digitale kunstwerken verhandeld, soms voor veel geld. Zo kocht een zakenman in Maleisië het eerste bericht ooit op Twitter, nu X, voor bijna 2,5 miljoen euro. Het bericht was op 21 maart 2006 op het platform geplaatst door oprichter Jack Dorsey. Het was een van de eerste in het oog springende NFT-aankopen.

De situatie is inmiddels drastisch veranderd: de wekelijkse verhandelde waarde was in juli van dit jaar zo'n 80 miljoen dollar, slechts 3 procent van de waarde op het moment van de piek in augustus 2021. Van de 73.257 NFT-collecties die de website onderzocht, hebben er 69.795 op dit moment een marktwaarde van 0 ethereum. Dat betekent dat 95 procent van de mensen die in het bezit zijn van een NFT-collectie momenteel een waardeloze investering in handen hebben. Dat zijn 23 miljoen mensen.

"Dit laat het ongelooflijke risicovolle karakter zien van de NFT-markt en het onderstreept de noodzaak van zorgvuldig onderzoek voor het doen van dure aankopen", schrijft de site in de analyse.

Van alle NFT-collecties uit het onderzoek is bovendien bijna 80 procent niet verkocht. Dat betekent dat het aanbod van NFT's de vraag ruim overstijgt. "Dit aanbodoverschot creëert een kopersmarkt, waarin potentiële investeerders veeleisender worden en de stijl, zeldzaamheid en mogelijke waarde van NFT's zorgvuldig afwegen voordat een aankoop wordt gedaan." In het onderzoek wordt gesproken van een "zeer speculatieve en volatiele markt".

Daarbovenop is er nog altijd kritiek op de impact die de handel heeft op het milieu. DappGabml vond ruim 195.000 onverkochte NFT-collecties, die samen net zoveel CO2 verbruiken als 2048 huishoudens. Dat komt doordat het proces om een NFT te maken, het toevoegen van een item aan de blockchain, veel elektriciteit vergt.

Toekomst?

Hoewel de hype is verdwenen en veel NFT's nu niets waard zijn, denkt dappGambl nog steeds dat NFT's een toekomst hebben. Daartoe moet de technologie historisch relevant zijn, bijvoorbeeld door NFT's te maken van Pokémonkaarten van de eerste editie. Ook kan een NFT op zichzelf een kunstwerk zijn of een praktische toepassing hebben, zoals in de gamewereld.

NOS op 3 maakte twee jaar geleden deze explainer over NFT's:

Opnieuw steekt een techbedrijf veel geld in een AI-startup. Dit keer is het Amazon, dat om te beginnen 1,25 miljard dollar (omgerekend 1,17 miljard euro) neerlegt voor een belang in Anthropic. Het bedrijf heeft z'n eigen chatbot ontwikkeld, genaamd Claude, waarbij sterk de nadruk wordt gelegd op het ontwikkelen van veilige kunstmatige intelligentie.

Het investeringsbedrag van Amazon kan nog verder oplopen naar 4 miljard dollar. Wat Anthropic met het geld precies gaat doen, is niet bekendgemaakt. De kans is groot dat in ieder geval een deel van het geld gebruikt gaat worden voor het financieren van rekencapaciteit in datacenters van Amazon. Anthropic gaat de datacenters van de techgigant als 'primaire' plek gebruiken.

Klanten van Amazons clouddienst, Amazon Web Services, krijgen daarnaast toegang tot de toekomstige taalmodellen van Anthropic. Hun wordt 'vroege toegang' beloofd tot 'unieke functionaliteiten'.

Anthropics chatbot Claude is vooralsnog alleen beschikbaar in de VS en in het Verenigd Koninkrijk.

300 miljoen van Google

De deal laat ook zien hoe snel het kan gaan: in februari van dit jaar kwam via de Financial Times een soortgelijke deal naar buiten tussen Anthropic en Google. De zoekgigant bleek eind vorig jaar 300 miljoen dollar te hebben geïnvesteerd voor 10 procent van de aandelen. Overigens zegt de start-up dat er "niks veranderd is" aan de afspraken met Google.

Hoewel Amazon bereid is tot 4 miljard dollar te investeren, is de deal nog altijd klein vergeleken met de samenwerking tussen OpenAI en Microsoft. De softwaregigant investeerde tot nu 13 miljard dollar in de maker van ChatGPT. Belangrijk verschil: OpenAI werkt exclusief met Microsoft voor datacentercapaciteit, Anthropic niet met Amazon.

Anthropic werd in 2021 opgericht door voormalig medewerkers van OpenAI, die het bedrijf te commercieel vonden worden en hun eigen bedrijf een 'AI-veiligheidslab' noemen.

Voedselvergiftiging

De angst dat hun uitvinding misbruikt kan worden is groot. Een verslaggever van The New York Times, die een aantal weken bij Antropic doorbracht voor een verslag, verwoordde dit door zichzelf te vergelijken met een culinair verslaggever die naar een nieuw geopend restaurant gaat, om vervolgens met medewerkers te praten die het alleen maar willen hebben over voedselvergiftiging.

Ze zijn dus heel bang bij Anthropic dat hun chatbot uit de bocht vliegt. Om dat te voorkomen hebben ze Constitutional A.I. ontwikkeld. Het systeem krijgt een set regels, een grondwet zogezegd, waaraan het zich moet houden. Een tweede systeem moet de uitvoering hiervan vervolgens vervolgens controleren en waardig bijsturen.

Het moederbedrijf van Facebook en Instagram, Meta, wordt geregeld teruggefloten door de eigen toezichtraad, de Oversight Board. Dat blijkt uit een analyse van de NOS. In bijna drie jaar zijn meer dan 50 uitspraken gedaan. In 75 procent van de gevallen was de raad van oordeel dat het bedrijf de verkeerde beslissing nam.

De raad is een uniek orgaan. Geen enkel ander techbedrijf heeft een commissie die als toezichthouder fungeert. Het idee is dat een onafhankelijke instantie meekijkt met de ingewikkeldste zaken, die bovendien symbool moeten staan voor een breder probleem.

De onafhankelijkheid van de Oversight Board staat echter ter discussie. Meta en de raad zelf bezweren dat hij onafhankelijk is, maar dat trekken critici in twijfel omdat de raad een initiatief was van Metatopman Mark Zuckerberg en door het techbedrijf wordt gefinancierd.

Capaciteitsbeperkingen

Pietro Ortolani, hoogleraar digitale conflictoplossing aan de Radboud Universiteit, heeft het werk van de raad vanaf het begin gevolgd. Hij ziet zeker positieve kanten: "Volgens mij hebben ze best veel gedaan binnen de mogelijkheden. We hebben zo veel gezien over hoe Facebook en Instagram werken."

Maar hij is ook kritisch. "Het idee was dat ze met hun oordelen het beleid bij Meta konden veranderen. Denk aan aanpassingen van algoritmes of de kunstmatige intelligentie die ze gebruiken. Of dat is gebeurd, is nog altijd een open vraag. Het niveau van naleven is niet zo geweldig."

Het feit dat de raad in het merendeel van de zaken Meta terugfluit, moet worden gezien als een teken van onafhankelijkheid, zegt Paolo Carozza, lid van de Oversight Board, in een gesprek met de NOS. "Het is een duidelijke bevestiging dat we niet bestaan om het simpelweg met Meta eens te zijn of namens Meta excuses te maken."

Een overzicht van wat de raad in bijna drie jaar tijd heeft gedaan:

De raad probeert naar eigen zeggen steeds zaken uit te kiezen die symbool staan voor meer. Daar zat tot nu toe één Nederlandse zaak bij, over zwarte piet. Deze zaak hoort bij de minderheid waarin de raad Meta in het gelijk heeft gesteld (video met zwarte pieten erin terecht verwijderd).

Verder strekt het scala van onderzochte zaken zich uit van anti-abortusberichten in de VS (onterecht verwijderd) tot drillrappers in het Verenigd Koninkrijk (onterecht verwijderd), en van protestslogans in Iran (onterecht verwijderd) tot uitspraken van de premier van Cambodja.

In die laatste zaak wilde Meta een video laten staan, waarin de Cambodjaanse minister-president Hun Sen zijn politieke opponenten bedreigde met geweld. Volgens het techbedrijf was de video zeer nieuwswaardig en was het in het publieke belang deze te laten staan. De raad was het daar niet mee eens.

De raad wilde dat Meta de video verwijderde, iets wat Meta volgens de afspraak dan moet doen. De raad adviseerde ook om Hun Sens Facebook-pagina en Instagram-account voor zes maanden te schorsen. Maar daar ging Meta niet in mee, volgens het bedrijf is hier "geen basis" voor. Het liet zien dat de invloed van de raad z'n beperkingen heeft.

Oversight Board-lid Carozza erkent dat ook. Vanwege "veiligheidszorgen" wil hij niet ingaan op deze zaak, maar hij wijst er wel op dat de raad Meta heeft gevraagd om "alles te doen wat het kan om te voorkomen dat zijn platforms worden gebruikt door politici om op te roepen tot geweld".

Meer transparantie

Meta is na een advies wel meer uitleg gaan geven over het waarom van moderatiebesluiten. Het zijn de berichten die gebruikers krijgen als een bericht van hen offline wordt gehaald of als ze worden geschorst. In de ogen van Carozza is dit een goed voorbeeld is van wat de raad heeft opgeleverd,

"We hebben hard gewerkt om te zorgen voor meer transparantie. Het feit is dat we historisch gezien zo weinig weten over welke regels er worden toegepast, waarom bepaalde berichten wel en niet worden verwijderd. Dus ik denk dat de toegenomen transparantie de belangrijkste verandering is."

In de bijna drie jaar dat de raad nu actief is, is meer dan 2,5 miljoen keer beroep bij het orgaan aangetekend. Dat heeft dus geleid tot iets meer dan 50 uitspraken. Carozza zegt dat de raad inmiddels meer zaken aanneemt. "Tegelijkertijd is het ook belangrijk dat we de juiste zaken doen. Ik heb veel liever dat we minder zaken doen, maar dat ze wel belangrijk zijn en impact hebben."

Het Internationaal Strafhof is deels stilgelegd na de hackaanval waar de NOS eerder over berichtte. De afgelopen dagen gingen geplande zittingen in het proces tegen een verdachte van oorlogsmisdaden niet door.

Dat blijkt uit de website van het Strafhof, waar zittingen de afgelopen dagen uit de agenda zijn verdwenen. Een advocaat van een beklaagde bevestigt dat.

Vandaag zijn de werkzaamheden hervat, maar het ICT-netwerk van het Strafhof is nog grotendeels op slot, meldt persbureau Reuters. Dat stelt ook de bewuste advocaat: op afstand werken is bijvoorbeeld niet mogelijk. Intern is het kantoornetwerk wel functioneel.

Signalen

Vorige week kwamen de eerste signalen van de aanval binnen. Nederlandse overheidsdiensten doet nu onderzoek binnen het Strafhof. Daardoor moet duidelijk worden wie er achter de aanval zit. Ook moet blijken of en hoeveel documenten zijn gestolen, zoals volgens een bron van de NOS is gebeurd.

Eerder probeerde Rusland een spion als werknemer bij het Strafhof onder te brengen. Ook probeerde het land de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens in Den Haag te hacken. Of Rusland ook achter de nieuwste hack zit, is echter nog onbekend.

In het Strafhof wordt gewerkt aan zaken tegen Rusland, vanwege de inval in Oekraïne. De informatie die het Strafhof heeft, is zeer gevoelig. Voor verdachten kan het interessant zijn om te weten of er onderzoek naar hen loopt en wie door het Strafhof worden gehoord als getuigen.

Militieleider

De geannuleerde hoorzittingen gingen over de zaak tegen Alfred Yekatom, een ex-militieleider uit de Centraal-Afrikaanse Republiek. Hij zou zich schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden, waaronder de inzet van kindsoldaten, moord en marteling.

Het had er eigenlijk al lang moeten zijn: supersnel mobiel internet via 5G. Maar het is opnieuw vertraagd, bevestigde het ministerie van Economische Zaken vandaag. Oorzaak: aan de ene kant een belangenspel van allerlei bedrijven en aan de andere kant de Nederlandse Staat, die de veiling van de frequenties organiseert. Volgende maand dient er een rechtszaak die uitsluitsel moet geven.

5G is al beschikbaar in Nederland: de kans bestaat dat je het al ziet staan boven in je telefoonscherm. Het eerste 'deel' werd door de providers in juli 2020 aangezet nadat een veiling meer dan een miljard euro voor de schatkist had opgeleverd. De komende veiling levert Economische Zaken vermoedelijk opnieuw op z'n minst honderden miljoenen euro's op.

Het eerste deel leidde tot een kleinere snelheidsverbetering ten opzichte van 4G. Maar de grote stap moet nog komen, met 3,5 GHz. Dat heeft een technische reden: 5G werkt nu alleen op de 700 MHz-band, die een ver bereik heeft, maar een minder hoge snelheid. 3,5 GHz heeft minder bereik, maar wel een hogere snelheid. De gedachte was eerst dat dit 'tweede deel' vorig jaar beschikbaar zou komen, maar in mei van dat jaar werd al duidelijk dat dat niet haalbaar was.

Veel sneller internet

5G op de 3,5 GHz-band betekent in de praktijk voor consumenten veel sneller internet op hun telefoon (tot 1000 Megabit, net zo snel als wat je nu vaak kunt krijgen via glasvezel), mits hun telefoon dit ondersteunt. Voor bedrijven betekent het dat ze hun eigen privénetwerk kunnen opzetten als ze meedoen aan de veiling. Een netwerk waarover ze veel meer controle hebben. In andere Europese landen is de uitrol van 3,5 GHz al veel verder.

De rechtszaak dient op 11 oktober. Er staan in totaal negen partijen tegenover de Staat. De zaak draait om het vaststellen van de kaders voor de frequentieveiling. Via de rechter hopen de afzonderlijke procespartijen invloed uit te oefenen op de voorwaarden.

Het gaat onder meer om Nederlandse providers met een eigen netwerk: VodafoneZiggo, Odido (voorheen T-Mobile) en KPN. Maar ook onder meer het Havenbedrijf Rotterdam en Schiphol zijn erbij, zij willen meer plek voor hun eigen 5G-netwerk.

Satellieten

Een andere procespartij is satellietbedrijf Inmarsat. Dat is gevestigd in Friese Burum en biedt vanuit daar al vijftig jaar satellietcommunicatie aan. Het is in bijzonder van belang voor de scheepvaart, het wordt ook wel '112 op zee' genoemd. Een landelijke uitrol van 5G op 3,5 GHz botst met de satellietcommunicatie die wordt verzorgd door dit bedrijf.

Het plan is dat Inmarsat verhuist naar Griekenland. Demissionair minister Adriaansens van Economische Zaken schreef vorige maand in een Kamerbrief dat de verhuizing in een "vergevorderd stadium" is. "De bouw van het satellietgrondstation is afgerond en op dit moment vinden in Griekenland de laatste configuratietesten plaats."

'Onvoldoende zekerheid'

Bovendien heeft het bedrijf een vergunning gekregen van Griekenland om daadwerkelijk aan de slag te gaan. Deze loopt tot eind 2027 en kan daarna worden verlengd tot eind 2032. Adriaansens schrijft in de brief dat Inmarsat deze constructie niet "voldoende zekerheid" vindt geven om daadwerkelijk te verhuizen, het bedrijf wil dat het zeker is tot en met 2032.

Daar zit het probleem. De minister schrijft dat Griekenland niet een vergunning voor een dermate lange periode mag afgeven. Dat de Griekse autoriteiten "zeer blij zijn" met de komst van het satellietbedrijf en bovendien het belang onderkennen van wat het doet, neemt volgens Adriaansens niet weg dat een langere vergunning er niet in zit.

Inmarsat-directeur Gerard Luursema neemt daarmee geen genoegen. "We hebben te maken met internationale afspraken over het verzorgen van communicatie met zeelieden", zegt hij. "We moeten zeker weten dat we noodoproepen kunnen blijven faciliteren."

Ondertussen vindt de minister dat er genoeg aan is gedaan om de toekomst van Inmarsat zeker te stellen. Maar daar verzet het satellietbedrijf zich tegen, schrijft Adriaansens. Vorige maand besloot ze dat het recht van het bedrijf op de 3,5 GHz-band vervalt per 1 februari volgend jaar. Dat is een van de dingen waar het volgende maand over zal gaan.

Het ministerie van Economische Zaken kan nog niet zeggen wanneer er wel geveild gaat worden. Dat hangt af van het oordeel van de bestuursrechter. Zodra de veilingregeling officieel is gepubliceerd, heeft de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur zo'n zes maanden nodig om de veiling op te zetten.

Het kabinet zet 100 miljoen euro apart om te voorkomen dat bedrijven van "strategisch belang" via investeringen of overnames in handen komen van ongewenste eigenaren. Het plan is gisteren, op Prinsjesdag, gepubliceerd door het ministerie van Economische Zaken.

Bij 'ongewenste eigenaren' wordt er vrij snel gekeken naar China en ook Rusland. Met name China is druk bezig een technologische grootmacht te worden, iets wat met argusogen wordt gevolgd door het Westen. In een Kamerbrief van minister Adriaansens wordt het geld omschreven als "laatste redmiddel" bij risico's voor de nationale veiligheid als wetgeving of een investering van andere partijen geen soelaas bieden.

Het is een aanvulling op een nieuwe wet, waarmee kan worden ingegrepen als overnames de nationale veiligheid raken. "Maar als de wet niet toereikend genoeg is, kun je ook tijdelijk een bedrijfsbelang nemen", legt een woordvoerder uit.

Eerder ingegrepen

Economische Zaken heeft afgelopen jaren al een paar keer ingegrepen. Bijvoorbeeld in 2020, toen het een lening van 20 miljoen euro gaf aan Smart Photonics. Dat is een bedrijf dat chips maakt die werken op basis van licht in aanvulling op elektriciteit, waardoor de chips sneller en zuiniger wordem. Er stond toen een Chinees bedrijf klaar om te investeren, maar dat zag het ministerie niet zitten.

Het Twentse Lionix is een ander voorbeeld. De meerderheidsaandeelhouder, die Zuid-Koreaans is, wilde aandelen verkopen. Een Chinese klant van Lionix had interesse, maar Economische Zaken greep in en kocht de aandelen.

In die twee gevallen moest het ministerie "heel veel schakelen" met het ministerie van Financiën om op korte termijn geld te krijgen voor een investering. "Nu hebben we het zo geregeld dat we voor de komende twee jaar wel middelen hebben om in te grijpen." Volgens de woordvoerder zijn er nu niet meer zorgen over potentiële overnames, maar is het bewustzijn van de risico's toegenomen. "We willen binnen Europa onze afhankelijkheid van landen buiten de EU verminderen."

Het fonds is, net als de nieuwe wet, 'landenneutraal'. Maar de voorbeelden van Smart Photonics en Lionix illustreren dat er een behoorlijke kans is dat via dit fonds overnames of investeringen door Chinese bedrijven tegengehouden zullen worden.

Het geld is niet alleen bedoeld voor techbedrijven, maar ook voor andere bedrijven die van strategische belang zijn. Naast technologie gaat het bijvoorbeeld om "essentiële leveranciers" van Defensie en van de inlichtingendiensten. De praktijk zal moeten uitwijzen waar het geld daadwerkelijk naartoe gaat.

Economische Zaken zal van investeringen het parlement op de hoogte stellen. Het geld - 50 miljoen euro dit jaar en 50 miljoen volgend jaar - wordt niet direct via het ministerie verstrekt. Het wordt gestald bij Invest-NL, een investeringsvehikel van de Nederlandse overheid.

'Verkapt protectionisme'

Vanuit de industrie wordt wisselend gereageerd. Belangenorganisatie van de technologische industrie FME benadrukt dat "terughoudendheid en precisie" van groot belang zijn. "Dit moet geen vorm van verkapt protectionisme worden."

Werkgeversorganisatie VNO-NCW noemt het fonds een goede zaak. "Stel dat er in Nederland een bedrijf is met bepaalde technologieën die niet zo wenselijk zijn om naar het buitenland te gaan vanwege economische veiligheid, dan moet Nederland er wel voor kunnen zorgen dat een onderneming kan doorgroeien."

Photon Delta, brancheorganisatie van de fotonica-industrie, noemt het een "belangrijke eerste stap", maar benadrukt ook dat het geld niet voldoende zal zijn. "De waarde van de bedrijven die interesse trekken van ongewenste partijen ligt zeer waarschijnlijk een stuk hoger."

De woordvoerder van Economische Zaken spreekt van een "reëel" budget. "Je doet dit vaak samen, met bijvoorbeeld Invest-NL en institutionele beleggers. We zullen niet snel de enige financier zijn."

Xbox-baas Phil Spencer heeft medewerkers van Microsoft laten weten dat het nooit de bedoeling is geweest om een enorme hoeveelheid bedrijfsgevoelige informatie prijs te geven. "We steken allemaal ontzettend veel passie en energie in ons werk en niemand wil dat werk op deze manier aan de man brengen", schrijft de topman van de gameconsole van Microsoft in een intern memo dat in handen is van tech-site The Verge.

Gisteren werd duidelijk dat er een opzienbarende hoeveelheid gevoelige Xbox-documenten was uitgelekt in de rechtszaak van de Amerikaanse mededingingsautoriteit FTC tegen de overname van game-uitgever Activision Blizzard door Microsoft. De stukken gaven onder meer details prijs over de volgende generatie Xbox-consoles die kennelijk in 2028 zou moeten uitkomen; informatie waar concurrenten maar wat graag weet van hebben.

Ook werd duidelijk dat er is gewerkt aan een nieuwe versie van de al bestaande Xbox Series X, dat er een nieuwe Xbox-controller in de maak is en dat gamemaker Bethesda werkt aan heruitgaven van succesgames The Elder Scrolls IV: Oblivion en Fallout 3. Verder kwamen e-mails op straat te liggen waaruit was op te maken dat Spencer likkebaardend sprak over een eventuele overname van de Japanse gamegigant Nintendo, een grote concurrent.

'Echte plannen volgen'

In het interne memo waarin Spencer reageert op het gevoelige lek, suggereert hij dat niet alle uitgelekte plannen meer even relevant zijn. "Ik weet dat dit heel teleurstellend is, ook al zijn veel van de documenten meer dan een jaar oud en zijn de plannen inmiddels verder geëvolueerd."

Via X, het voormalige Twitter, benadrukt de Xbox-baas dat ook. "We hebben gesprekken gezien over oude e-mails en documenten. Het is niet leuk om te zien dat het werk van ons team op deze manier naar buiten komt, omdat er zoveel is veranderd en er is nog zoveel om enthousiast over te zijn, of in de toekomst te worden. We zullen onze echte plannen bekendmaken als we zover zijn."

De rechtbank die de FTC-zaak behandelt, heeft gereageerd op de ongeplande onthullingen van Microsoft. Volgens de rechter heeft het techbedrijf zelf per ongeluk de documenten ontsloten door ze verkeerd aan te leveren. Inmiddels zijn alle stukken weer verwijderd en moet Microsoft ze opnieuw aanleveren, maar gamejournalisten die de documenten hebben ingezien schrijven het ene na het andere artikel erover.

Astronomische bedragen

Overigens is het Xbox-lek niet het enige onthullende lek in de Amerikaanse rechtszaak over de overname van Activision Blizzard. In juni werd per ongeluk onthuld dat Xbox-concurrent Sony astronomische bedragen heeft neergeteld voor de exclusieve succesgames The Last of Us: Part II en Horizon Forbidden West. Toen kwam het doordat de stukken slordig geredigeerd waren en doorgestreepte bedragen leesbaar waren gebleven.

Het Internationaal Strafhof in Den Haag is afgelopen week slachtoffer geworden van een cyberaanval. Dat laat het hof weten na vragen van de NOS. Hoe groot de aanval was en om wat voor type aanval het gaat, wil het Strafhof niet zeggen.

Een bron zegt tegen de NOS dat een groot aantal gevoelige documenten is buitgemaakt, maar dat wil het Strafhof niet bevestigen. Een woordvoerder laat wel weten dat er onderzoek wordt gedaan naar de aanval in samenwerking met de Nederlandse autoriteiten. Daarbij wordt ook gekeken of een buitenlandse overheid achter de aanval zit.

Het Internationaal Strafhof in Den Haag doet onderzoek naar genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden en vervolgt verdachten. De informatie die het Strafhof heeft, is zeer gevoelig. Voor verdachten kan het interessant zijn om te weten of er onderzoek naar hen loopt en wie door het Strafhof worden gehoord als getuigen.

In 2050 woont meer dan de helft van de wereldbevolking stroomafwaarts van een dam. Als we niets doen, zal het leeuwendeel van die dammen tegen die tijd sterk verouderd zijn, waarschuwen de Verenigde Naties.

De getallen spreken eigenlijk voor zich: van de 58.700 dammen wereldwijd is het grootste deel gebouwd tussen 1930 en 1970, met een verwachte levensduur van 50 tot 100 jaar. Na 50 jaar beginnen dammen vaak al tekenen van veroudering te vertonen. De Verenigde Naties wijst in het rapport op de gevaren van die veroudering: de kans op mankementen wordt groter, de kosten voor onderhoud en reparaties stijgen steeds verder, en de functionaliteit en de effectiviteit van de dammen nemen af. 

Buiten gebruik stellen

Goed geconstrueerde dammen kunnen weliswaar makkelijk meer dan een eeuw in functie blijven, maar waarschijnlijk zullen steeds meer dammen uit gebruik worden genomen, omdat het economisch en praktisch niet meer haalbaar is om ze te blijven gebruiken. In de VS en Europa is dit proces van 'decommissioning' al begonnen. 

{articles "Waarom de dammen in Brazilië maar blijven breken" id="14354" }

Er zijn wereldwijd gezien wel grote verschillen. In de VS is de gemiddelde leeftijd van de dammen bijvoorbeeld 56 jaar, terwijl in Europa de grote dammen gemiddeld meer dan 100 jaar oud zijn. In China, India, Japan en Zuid-Korea, waar 55% van alle grote dammen zijn gesitueerd, is de gemiddelde leeftijd van de dammen nog (net) geen 50 jaar. Al die dammen samen houden zo'n 7.000 tot 8.000 kubieke kilometer water tegen, genoeg om 80% van Canada onder laag water van een meter diep te zetten.

Verergering door klimaatverandering

Mede-auteur van het rapport Vladimir Smakhtin wijst er in een begeleidend persbericht op dat klimaatverandering het probleem kan verergeren. Het toenemende aantal overstromingen - dat bovendien erger is - plus andere extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering kan de capaciteit van de dammen overstijgen. Daarmee moeten landen rekening houden als ze willen bepalen welke dammen ze buiten functie willen stellen, aldus Smakhtin.

Gerelateerd:

{prepr_audio nid="14086518-416e-472c-a0ab-5de0cbbb8bf9" caption="Dammen in de Indus" } 

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

Hoe meer geld je hebt, hoe gelukkiger je bent, blijkt uit een nieuwe studie. Dat staat haaks op de uitkomst van veel andere studies, waaruit blijkt dat geld boven een jaarinkomen van ongeveer 60.000 euro niet echt meer bijdraagt aan nog meer levensgeluk.

Voor de nieuwe studie ondervroeg onderzoeker Matthew Killingsworth 33.000 mensen met behulp van een app. Op willekeurige momenten gedurende de dag moesten ze antwoord geven op de vraag 'Hoe voel je je op dit moment?'. Dat leverde in totaal 1,7 miljoen 'datapunten' op, oftewel antwoorden op die vraag.

Meer geld, meer geluk

Daaruit bleek dat mensen zich vaker goed of uitstekend voelden naarmate ze meer geld verdienden of bezaten. Die gelukstoename werd niet kleiner naarmate iemand rijker was: iemand die 50.000 dollar per jaar verdiende was net zoveel gelukkiger als iemand die 25.000 dollar per jaar verdiende, als iemand die 200.000 dollar per jaar verdiende in plaats van 100.000 dollar. Killingsworth publiceerde zijn studie deze week in PNAS.

{articles "Zweeds onderzoek toont aan: geld maakt wél gelukkig" id="11531" }

Eerdere studies vonden juist vaak dat boven een jaarinkomen van 60.000 euro (75.000 dollar) meer geld nauwelijks nog bijdraagt aan extra levensgeluk. Met andere woorden: er is een groot verschil tussen wel of geen auto hebben, maar of je nu een Tesla hebt of een middenklasser maakt voor je levensgeluk niet zoveel uit.

Zeggenschap over je eigen leven

Killingsworth heeft wel een verklaring voor zijn vondst dat geluk blijft groeien met meer geld: controle. Hoe meer geld iemand heeft, hoe meer controle en zeggenschap over hun leven. Met genoeg geld hoef je je geen zorgen te maken als de economie door corona hapert, ook niet als je inmiddels een half jaar zonder werk zit. 

Een mogelijke verklaring voor het verschil in uitkomst tussen de studies is de manier van onderzoeken. De eerdere studies vroegen de deelnemers om achteraf hun levensgeluk te evalueren. Dat aspect nam Killingsworth ook mee, maar daarnaast vroeg hij vooral ook hoe mensen zich op het moment zelf voelden.

Meer dan geld alleen

Dit alles betekent natuurlijk niet dat geld de enige, of zelfs maar belangrijkste factor voor geluk is. Het hebben van kinderen, een sociaal netwerk, een goede gezondheid en werk dat voldoening of vrijheid biedt spelen allemaal een rol. En hoe je levensgeluk precies wordt beoordeeld, dat hangt ook weer af van de test die je doet:

{articles "Ben je gelukkig? Het is maar net welke test je doet" id="28272" }

Gerelateerd:

{prepr_audio nid="27bf289f-bd3a-437a-9abf-c4710b3fefdb" caption="Maakt geld gelukkig?" }

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

{articles "Maakt microdoseren met psychedelica gelukkig?" id="18072" }

Mensen weten over het algemeen weinig over de overgang. Er wordt amper over gepraat in het alledaagse leven, waardoor vrouwen niet precies weten wat ze kunnen verwachten. Marjolein: "Het is zo'n enorm taboe, dat het daadwerkelijk vergeten wordt." Marjolein de Boer is empirisch filosoof en heeft onderzoek gedaan naar onvruchtbaarheid en borstkanker. Deze zomer gaat ze onderzoek doen naar de overgang. In Focus vertelt ze over het taboe dat er op deze onderwerpen ligt. 

{podcast audio="675359" caption="Waarom het taboe op de overgang doorbroken moet worden" }

Onderzoek

Als postdoc onderzoeker is Marjolein verbonden aan de Universiteit van Tilburg, departement Cultuurwetenschappen. Haar promotieonderzoek richtte zich op vrouwen met borstkanker. Daarna deed zij aan de Universiteit van Oslo onderzoek naar onvruchtbaarheid en behandelingen daarvan.

Momenteel doet ze onderzoek naar het Chronisch Vermoeidheidssyndroom en vanaf komende zomer zal ze met een Veni-beurs onderzoek gaan doen naar vrouwen in de overgang. 

De overgang

In haar onderzoek gaat Marjolein vrouwen in de overgangsfase interviewen, maar ze zal ook bestuderen hoe deze vrouwen worden gerepresenteerd in de populaire media, bijvoorbeeld door Tweets en Youtube-filmpjes te analyseren. Ze gaat kijken hoe vrouwen in de overgang hun eigen identiteit en seksualiteit ervaren.

"Op het moment dat je in de overgang komt, kan het zijn dat je bijvoorbeeld een drogere vagina krijgt, dat heeft repercussies voor de seksualiteit: wat doet dat met iemand? Wat betekent dat voor de relatie met de ander en met zichzelf?"

Omdat er zo'n stigma zit op het onderwerp, is het soms lastig om daar doorheen te breken, vertelt Marjolein. Daarom kan het ook lastig zijn om die vrouwen te interviewen, omdat ze weinig loslaten.

Aan de andere kant kan het ook zo zijn dat, juist omdat het taboe-onderwerpen zijn, vrouwen er juist wel over willen praten. Dat merkte Marjolein bij haar onderzoeken over borstkanker en onvruchtbaarheid.

{articles "Onwetendheid over de overgang is slecht voor de economie" id="28217" }

Het mannenlichaam is de norm

"Vaak zien we, bijvoorbeeld in de medische wetenschap, maar ook in de wereld om ons heen, dat de norm het mannenlichaam is. Daardoor worden ervaringen van vrouwen niet of weinig gedeeld."

Marjolein vindt het belangrijk om vrouwen een stem te geven, zeker als het gaat om dit soort belangrijke gebeurtenissen in iemands leven.

Onvruchtbaarheid overkomt niet alleen vrouwen, maar vrouwen ondergaan wel vaak de procedure van de behandeling van onvruchtbaarheid. Zij dragen meer lasten als het gaat om behandeling, dan mannen. Marjolein: "Vaak wordt er dan gezegd: je wilt toch een kind? Dan moet je het er maar voor over hebben."

{articles "Weg met taboes rondom je lichaam: 'Ik was altijd bezig met niet doorlekken.’" id="26585" }

De toekomst

"Ik zou heel graag de overgang in zijn complexiteit schetsen. Als we nu over de overgang praten noemen we het vaak ofwel een medisch probleem, ofwel iets wat we moeten vieren en verwelkomen, dat er een nieuwe levensfase ingaat waarbij je jezelf beter kunt ontplooien. Die twee manieren van spreken zijn heel dominant."

Marjolein wil ook de andere kant van de overgang belichten. "Ik kan me voorstellen dat er vrouwen zijn die er niks van merken, of het niet betekenisvol vinden. Ik kan me voorstellen dat ik andere dingen tegenkom dan het medicaliseringsdiscours, of het vieringsdiscours."

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

{articles "De overgang is nog altijd een taboe op de werkvloer" id="15797" }

Een algoritme dat bedoeld is voor het analyseren van woorden en zinnen, blijkt ook in staat om mutaties in virussen te voorspellen - inclusief veranderingen in het DNA van het coronavirus. Zulke mutaties kunnen het virus in staat stellen om ons immuunsysteem te slim af te zijn.

Dit opmerkelijke onderzoek is gebaseerd op een bijzonder inzicht: dat de eigenschappen van biologische systemen vergelijkbaar zijn met die van woorden en zinnen. Het DNA van een organisme kun je zien als de grammatica. Mutaties - kleine veranderingen in het DNA - zijn dan vergelijkbaar met een verandering in de betekenis van een zin.

En om de vergelijking door te trekken: bij een mutatie van het coronavirus begrijpt ons immuunsysteem de betekenis soms niet meer. Onze afweer heeft dan nieuwe antilichamen nodig om het weer te snappen.

Voor metafoor tot voorspelling

Dat klinkt misschien als gegoochel met metaforen, maar wel met praktische consequenties: het taal-algoritme wist behoorlijk goed de mutaties te voorspellen waarmee een virus ons immuunsysteem om de tuin kan leiden. De onderzoekers testten dit voor drie virussen: een HIV-virus, een influenza-virus en een coronavirus. Op een schaal van 0.5 (blind gokken) tot 1 (een perfecte voorspelling) scoorde het algoritme 0.69 voor het HIV-virus en zelfs 0.85 voor het coronavirus. Het onderzoek verscheen vandaag in Science.

{articles "Zelfs hackers denken dat deze kunstmatige intelligentie een echt mens is" id="25843" }

Ziekenhuizen en virologen zouden er flink mee geholpen zijn als ze vooraf al zouden weten welke mutaties er in een virus kunnen optreden, vooral als het gaat om mutaties waarmee het afweersysteem het lastig gaat krijgen. De onderzoekers zijn het algoritme daarom nu ook aan het testen met de Britse variant van het coronavirus, en op de varianten uit Zuid-Afrika, Singapore en Maleisie.

Bredere toepassingen

De analyse die het algoritme doet staat bekend als Natural Language Processing (NLP), het analyseren van taal dus. De techniek wordt de laatste jaren ook gebruikt om andere genetische codes en eiwitsequenties op te helderen. Enthousiaste biologen denken dat ze de taal van de biologie hebben ontsluierd, en dat er revolutionaire doorbraken in het verschiet liggen.

Luister ook:

{prepr_audio nid="0d71025b-9f77-41c9-9446-5fd00dbd47a6" caption="Het almachtige algoritme" }

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

{articles "Algoritmes zijn op zoek naar jouw ware liefde" id="11187" }

Bouwen we in Nederland onze huizen straks van hout, olifantsgras en lisdodde? Hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid Andy van den Dobbelsteen kunnen we er zelfs voor zorgen dat we in de toekomst meer kans hebben op een Elfstedentocht.

{prepr_video nid="c30c989f-6704-4327-899c-aa4923f24a3f" caption="Hoe ziet het huis van de toekomst eruit?" image=""}

Liever luisteren?

{prepr_audio nid="0fefde73-0b5f-4712-b64f-5bd9179164c7" caption="Hoe ziet het huis van de toekomst eruit?" }

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap